Szelak
Z Wikipedii
Szelak - odmiana żywicy naturalnej, pozyskiwanej z malutkich owadów (Lac Laccifer) zwanych czerwcami, od czerwonego koloru, żyjących w Indiach i Tajlandii na drzewach zwanych popularnie szelakowymi.
Cały cykl życia czerwców trwa ok. 6 m-cy. Odżywiają się sokiem wysysanym spod kory, produkując szelak jako ochronną skorupkę dla larw. Absorbują go do momentu śmierci z przejedzenia. Każda samica przed śmiercią składa ok. 1000 jajeczek. Sok z drzewa przechodzi chemiczną transformację w ciele owada i w końcu jest wydalany. W kontakcie z powietrzem formuje się twarda skorupka, która pokrywa cały rój łącznie z gałązkami. Zbiera się całe gałązki i przetwarza w zakładach, gdzie szelakowa skorupka jest oddzielana od gałązek i mielona. W tym stadium szelak stanowi mieszankę żywicy, kawałków gałązek, szczątków owadów i innych zanieczyszczeń. Po zmieleniu i przesianiu szelak jest moczony w wodzie przez kilka godzin. Następnie namoczony szelak ugniata się stopami w celu otwarcia ziarenek z których wydostanie się barwnik oraz oddzielenia szczątków owadów od żywicy. Jednolitą masę płucze się aby usunąć barwnik i pianę. Szelak, który zostanie na dnie zbiorników jest suszony na słońcu. W zależności od rodzaju drzewa szelak jest koloru od żółtego do czerwono-brązowego. To półprodukt, z którego po oczyszczeniu i wybieleniu produkuje się szelak pomarańczowy i bezbarwny. Występuje on w postaci cieniutkiej błony, która jest cięta na mniejsze kawałki. W handlu znany pod różnymi nazwami (w zależności od koloru): lemon, oranż, rubin.
W Indiach żywica ta od starożytności stosowana jest jako barwnik do farbowania ubrań. Od XVI wieku ceniony środek do wykańczania powierzchni mebli, a także składnik werniksów, laku i lakieru lutniczego.
Naturalny szelak, pomimo szerokiego stosowania żywic syntetycznych jest niezastąpiony w wielu dziedzinach. W przemyśle spożywczym (E904), farmaceutycznym, w produkcji farb i lakierów, tuszu, renowacji przedmiotów zabytkowych, modelowaniu kapeluszy, w zegarmistrzostwie jako klej itd.
Zobacz też
