Dyskusja:Thomas Edward Lawrence

Z Wikipedii

Potrzeba wstawic linki i poprawić pierwsze zdanie na wzór innych biogramów. Poza tym wypadałoby ogólnie uzupełnić. Shaqspeare 23:19, 23 wrz 2005 (CEST)

{{linki THOMAS EDWARD LAWRENCE, od 1927 r. SHAW, nazywany także "Lawrence z Arabii" (Lawrence of Arabia) urodził się 15.VIII.1888 r. W Tremadoc (Walia). Był nieślubnym dzieckiem Sir Thomasa Chapmana i guwernantki jego córek, Sary Maden. Chapman uciekł z nią do Irlandii i tam pobrali się, przyjmując nazwisko "Lawrence". Razem mieli pięciu synów, z których Thomas Edward był drugim. W 1896 przenieśli się do Oxfordu, a Thomas pobierał nauki w szkole jezuitów. Tam objawiła się jego fascynacja architekturą i historią średniowiecza.

Jego zamiłowania stały się przyczyną wizyty we Francji, gdzie badał zamki z epoki Krucjat, oraz w Syrii i Palestynie (1909). W 1910 doceniono jego pracę i stał się poważanym historykiem. Jego pracę "Zamki Krzyżowców" (Crusader Castles) opublikowano pośmiertnie w 1936 roku.

Kolejną odbytą ekspedycją naukową były prace w dolinie Eufratu (1911-14). Podróże te sprawiły, że bardzo dobrze poznał język i zwyczaje rdzennych mieszkańców tych ziem. Na początku 1914 r. kolejna wyprawa - tym razem na półwyspie Synaj, tuż nad granicą egipsko-turecką. Ta podróż miała także swoją drugą stronę - T.E. zajmował się także wykonywaniem map do celów wojskowych.

W chwili wybuchu wojny, Lawrence był cywilnym pracownikiem Departamentu Map w Ministerstwie Wojny (War Office) w Londynie* i ze względu na swoje umiejętności przeniesiono go do Kairu, już jako porucznika (XII.1914 r.). Pracujący tam urzędnicy ustępowali mu wiedzą na temat stosunków arabskich i został awansowany do Wywiadu (MI 1a), ale zajmował się tam głównie wykonywaniem map, analizowaniem raportów szpiegów, przesłuchiwaniami jeńców itp.

W połowie 1915 r. jego dwaj bracia (Will i Frank) zginęli na froncie we Francji i T.E. prosił o skierowanie go do bardziej aktywnej służby.

Znając dobrze stosunki arabskie postanowił użyć swojej wiedzy do pokonania Turcji. Proponował stworzenie sojuszniczych wojsk arabskich (lud arabski znajdował się wówczas na terenie Imperium Ottomańskiego) i użycie ich jako siły dywersyjnej. W październiku 1916 r. otrzymał polecenie udania się z misją do Arabii, gdzie w czerwcu wybuchło powstanie pod przywódcem emira Mekki, Hussajna ibn-Ali'ego. Udało mu się wejść w porozumienie z synami emira i wojska arabskie zajęły ważny garnizon Medynę (Al-Madina). 24.I.1917 r. zajął al-Wajh.

W listopadzie, będąc ponownie w Kairze, prosił przełożonych o broń i złoto, aby przekonać wahających się jeszcze pozostałych szejków. Powrócił do sił arabskich, a jego partyzanckie walki sprawiały Turkom dużo kłopotów. Niszczył mosty, koleje i dokonywał innych aktów sabotażu. Wkrótce zaprzyjaźnił się z wyniosłymi szejkami i rozwodził przed nimi wizję niepodległego państwa arabskiego.

6 lipca 1917 r. padł ważny port nad Morzem Czerwonym, Aqaba i Lawrence i jego wojska skierowali się na północ, koordynując działania z wojskami gen. Allenby'ego zmierzającymi na Jerozolimę*.

W listopadzie Lawrence dostał się do niewoli. Pobyt ten zostawił na jego psychice duży ślad. Udało mu się uciec i jego wojska mogły wziąć udział w zwycięskiej paradzie w Jerozolimie*. Awansowano go do podpułkownika i otrzymał Order Zaszczytnej Służby (Distinguished Service Order).

1 października 1918 r. arabskie wojska zajęły Damaszek, tuż przed wejściem wojsk ANZAC*, udowodniając przełożonym, że arabska armia potrafi walczyć.

T.E. był już jednak bardzo zmęczony wojną. Wiele razy był złapany, torturowany. Załamał się, gdy dowiedział się, że Anglia i Francja podzieliły między siebie Palestynę i Syrię; Arabowie twierdzili, że Lawrence ich oszukał. Nie poradził sobie ze stłumieniem ich buntu w Damaszku i 31 lipca 1919 r. został zdemobilizowany.

Po wojnie pracował jako cywil jako doradca do spraw arabskich, napisał pamiętnik pt. "Siedem kolumn mądrości" (Seven Pillars of Wisdom), pracował także w Royal Air Force. Zginął jadąc na motocyklu 19.V.1935 r.