Topola

Z Wikipedii

Topola
Populus sp.
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Podgromada	Magnoliophytina
Klasa	Rosopsida
Podklasa	ukęślowe
Rząd	wierzbowce
Rodzina	wierzbowate
Rodzaj	topola
Nazwa systematyczna
Populus L. 1753

Topola (Populus L. Sp.Pl.2:1034 1753) - rodzaj drzew z rodziny wierzbowatych (Salicaceae Mirb.). Zalicza się do niego około 40 gatunków. W Polsce występują cztery rodzime gatunki topoli: topola czarna, topola biała, topola osika i topola szara (ta ostatnia jest naturalnym mieszańcem topoli białej i osiki). Topole czarna, biała i szara występują głównie w lasach łęgowych dużych dolin rzecznych, osika natomiast jest rozpowszechniona w lasach liściastych i mieszanych na terenie praktycznie całego kraju. Bardzo popularnym drzewem ozdobnym, ze względu na swój kolumnowy pokrój sadzonym zwłaszcza wzdłuż dróg jest topola włoska stanowiąca sztucznie wyhodowaną odmianę ozdobną topoli czarnej. Europejska topola czarna krzyżuje się z topolami amerykańskimi (głównie topolą deltoidowatą) dając mieszańce określane wspólnie mianem topoli kanadyjskiej. Ten zbiorowy gatunek wykazuje dużą ekspansywność i ostatnio zaczyna coraz mocniej wypierać rodzimą topolę czarną z jej naturalnych stanowisk. Innymi gatunkami topoli sadzonymi często w Polsce jest grupa około 10 topoli balsamicznych. Pochodzą one z Ameryki Północnej oraz Azji i charakteryzują się wydzielaniem silnego, balsamicznego zapachu przez rozwijające się pąki i młode liście (stąd nazwa).

Liść osiki

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój 

Wysokie i okazałe, często potężnie zbudowane drzewa liściaste o klasycznej, regularnej sylwetyce. Posiadają zwykle prosty pień rozgałęziający się na grube i mocne, ukośnie lub łukowato wznoszące się konary. Gałęzie proste i długie, w części wierzchołkowej strzeliste. Niektóre gatunki (np. topola czarna, biała, szara) osiągają ponad 35m wysokości, a średnica ich pnia może przekraczać 2.5m. Najwyższą topolą w Polsce jest topola czarna rosnąca w Warszawie - mierzy ona 43m wysokości i jest jednym z najwyższych drzew liściastych w Polsce. Z kolei rosnąca w Lesznie k. Warszawy topola biała posiada największy ze wszystkich polskich topoli obwód pnia - u podstawy wynosi on 14m (co daje ponad 4.5m średnicy!!!), a na wysokości 130cm - 10.5m (średnica 3.34m). Pod względem obwodu mierzonego u podstawy pnia (przy samej ziemi) jest to najgrubsze polskie drzewo.

Biotop 

Lasy drzew zrzucających liście na zimę w strefie umiarkowanej półkuli północnej. Można ją spotkać w środowisku wilgotnym, w lasach nadrzecznych; głównie w lasach łęgowych oraz jako domieszkę w innych lasach liściastych.

Liście 

Pojedyncze, o bardzo zmiennej formie zależnej od gatunku. Przykładowo liście (krótkopędowe) topoli białej są wyraźnie klapowane i pokryte od spodu gęstym, białym kutnerem, osika posiada liście okrągławe o karbowanym brzegu; są one cienkie i delikatne oraz obustronnie nagie, z kolei liście topoli czarnej są romboidalne do trójkątnych, także stosunkowo cienkie i nagie. Jeszcze innego typu liście posiadają topole balsamiczne; są one zwykle duże, eliptyczne lub jajowate, grube i skórzaste, od spodu często zielonawobiałe i jakgdyby woskowane. Wielkość liści topoli wielkolistnych może przekraczać 25cm. Zmienność liści topoli nie dotyczy tylko różnych gatunków. Nawet w obrębie tego samego gatunku, ba nawet na tym samym osobniku może występować kilka ich rodzajów. Dla przykładu krótkopędowe liście topoli białej są ostro klapowane i trwale, gęsto owłosione od spodu, podczas gdy liście na długopędach są zazwyczaj bezklapowe (lub o wyraźnie łagodniejszych klapach) oraz owłosione rzadko i nietrwale. Podobnie u topoli czarnej liście krótko- i długopędowe różnią się kształtem i wielkością; liście długopędowe są duże i trójkątne natomiast krótkopędowe mniejsze i romboidalne.

Kwiaty 

Rozdzielnopłciowe, dwupienne, nasiona bardzo szybko kiełkują, posiadają puch ułatwiający rozsiewanie. Dzięki nasionom topole są drzewami pionierskimi.

Inne informacje 

Topole (wraz z wierzbami) są najszybciej rosnącymi drzewami w klimacie umiarkowanym. Są to równocześnie drzewa stosunkowo krótko żyjące; długość życia większości gatunków zawiera się w przedziale 100-200 lat. Wyjątkowo notowane są ponad 300-letnie okazy topoli białej i czarnej. Zdecydowanie poniżej 100 lat żyje topola włoska.lol

[edytuj] Zastosowanie

• Dostarczają miękkiego drewna używanego do produkcji celulozy, papieru, zapałek.

Rośliny ozdobne: Sadzone są w nasadzeniach miejskich (głównie te nie owocujące - męskie). Do celów ozdobnych są używane topole amerykańskie.

[edytuj] Systematyka

• Sekcja Leuce Duby (Populus L.)
  • topola biała (Populus alba L.) – (centralno-poł. Europa do Azji centr.)
  • topola osika (Populus tremula L.) - (Euroazja)
  • topola osikowa (Populus tremuloides Michx.) – (pół. Ameryka)
  • topola Siebolda (Populus sieboldii) – (Japonia, wsch. Azja)
  • topola szara (Populus x canescens S.M.) (Populus alba x Populus tremula)
  • Populus adenopoda Maxim. – (Chiny centralne, wsch. Azja)
  • Populus grandidentata Michx. - (pół.-wsch. Ameryka)
• Sekcja Aegiros Duby
  • topola amerykańska (Populus deltoides March.) – (środ.-pół. Ameryka)
  • topola czarna (Populus nigra) – (Europa)
  • topola kanadyjska (Populus x canadensis) (Populus nigra x Populus deltoides) (Populus canadensis Mench.)
  • Populus fremontii S. Wats. – (pół.-zach. Ameryka)
• Sekcja Tacamahaca Spach.
  • topola balsamiczna (Populus balsamifera L. – (Ontario, pół. Ameryka)
  • topola chińska (Populus simonii Carr.) – (pół.-wsch. Azja)
  • topola kalifornijska (Populus trichocarpa Torr. et Gray. – (zach. część Ameryki pół.)
  • topola Maximowicza (Populus maximowiczii) – (pół.-wsch. Azja)
    

    

    Populus nigra cv. Italica
  • topola wąskolistna (Populus angustifolia James) – (pół.-centr. Ameryka)
  • topola włochata (Populus candicans Ait.) – (pół. Ameryka)
  • Populus laurifolia - (centr. Azja).
• Sekcja Leukoides Spach.
  • topola wielkolistna (Populus lasiocarpa Oliv.) – (wsch. Azja)
  • Populus heterophylla L. – (pół.-wsch. część Ameryki Pół.)
  • topola Wilsona (Populus wilsonii Schn.) – (wsch. Azja)
• Sekcja Turanga – obejmuje gatunki z poł.-wsch. Azji i wsch. Afryki nie dające się introdukować w Polsce ze względu na nie sprzyjające warunki atmosferyczne.
  • Populus euphratica – (poł.-wsch. Azja)
  • Populus ilicifolia – (wsch. Afryka)