Wampum
Z Wikipedii
Wampum - nazwa pochodzi z języka algonkińskiego, od wyrazu wampompeag. Rodzaj pasa z koralików - wykonanych z zaokrąglonych i przewierconych muszli - splecionych w określony wzór lub czasem naszywanych na materiale (lub skórze); stosowany był przez Indian ze wschodniego wybrzeża USA i rejonu Wielkich Jezior, głównie przez plemiona irokeskie (ang. Iroquois) i algonkińskie (ang. Algonquin). W kulturach opartych na ustnej tradycji służył do utrwalania i potwierdzania ważnych wydarzeń politycznych, np traktatów, takich jak ten, który doprowadził do powstania Ligi Irokezów, ale również jako środek płatniczy.
Pojedyncze muszle, pochodzące z terenów nadbrzeżnych i będące przedmiotem handlu międzyplemiennego, nie miały większej wartości - nabierał jej dopiero pas wampum. Traktowany jako przedmiot święty, przechowujący pamięć wielu ważnych wydarzeń, miał też zastosowanie jako heraldyczny znak plemienia i glejt poselski. Wraz z przybyciem białych osadników na kontynent amerykański, Indianie zaczęli wyrabiać wampumy także ze szklanych koralików. Od początku XVII w. własne wampumy w celach handlowych wyrabiali oraz skupowali od okolicznych plemion także holenderscy koloniści z okolic Nowego Jorku i Anglicy z Massachusetts, wymieniając je za skóry wśród Indian z głębi kraju, np. Mohikan (ang. Mahicans).
Podbijane przez białych plemiona niejednokrotnie zmuszane były do płacenia haraczu w postaci pasów wampum o długości nawet kilkudziesięciu i więcej metrów. Rosnący napływ europejskich towarów i narzędzi, ułatwiających wyrób wampumów i zastępujących je częściowo innymi środkami płatniczymi, oraz postęp europejskiej kolonizacji i niszczenia tubylczych kultur sprawiły jednak, że handlowe znaczenie wampumów w XVII w. stopniowo zmalało. Wraz z późniejszym (XIX w. - XX w.) wzrostem zainteresowania tubylczymi kulturami i sztuką pierwotną wzrosło ponownie zainteresowanie nimi ze strony kolekcjonerów, muzeów i galerii sztuki.
Współcześnie część wampumów przechowywanych przez dziesięciolecia w północnoamerykańskich muzeach zwracanych jest tubylczym plemionom, które je wytworzyły i dla których nadal mają one dużą wartość historyczną, kulturową i duchową. Wampumy te przechowywane są w uzgodniony z naukowcami i zgodny z lokalnymi tradycjami sposób w plemiennych muzeach lub ośrodkach kultury. Wykorzystywane są podczas plemiennych uroczystości oraz do publicznej edukacji, świadcząc o ciągłości, żywotności i oryginalności kultur tubylczych Amerykanów.
Wampum trafiÅ‚ też do współczesnej kultury popularnej. Np. majÄ…ca po części tubylcze pochodzenie piosenkarka Tori Amos skomponowaÅ‚a piosenkÄ™ Wampum Prayer, która znalazÅ‚a siÄ™ na jej albumie Scarlet's Walk, którego tematyka zwiÄ…zana jest z Indianami. Piosenka mówi też o Szlaku Åez i znaczeniu modlitwy w życiu tubylczych Amerykanów.