Wiatrak holenderski
Z Wikipedii
Wiatrak holenderski (wiatrak holender, wiatrak wieżyczkowy) – typ wiatraka charakteryzujący się nieruchomym, masywnym korpusem (zwykle murowanym, na planie koła lub wieloboku), na którym umocowana jest obracana na łożysku bryła dachowa ze śmigłami. Pozwalało to łatwiej dostosować śmigła wiatraka do kierunku wiatru.
Powstanie pierwszych, pojedynczych wiatraków wieżyczkowych z ruchomą częścią dachową jest datowane na koniec XIV w. Ten typ wiatraka powstał ostatecznie w północnej Holandii. Skonstruował go w XVII w. Jan Andriasz Leeghwater. W 1750 „holendry” udoskonalone zostały przez A. Meikle. Na „czapce” umieścił wiatraczek po przeciwległej stronie do w stosunku do dużych skrzydeł. Wiatraczek za pomocą przekładni palecznych („zębatych” wykonanych z drewna) regulował automatycznie obroty „czapki” i ustawienie dużych śmigieł w stosunku do wiatru. „Czapka” poruszała się na żeliwnych rolkach posuwających się po żeliwnym pierścieniu umocowanym na nieruchomej części wiatraka. Szybko zaczęto je stosować w większości krajów europejskich. W XVIII w. rozpowszechniły się w Polsce, ale zyskały popularność się tylko na zachodnich terytoriach Polski i nigdy nie wyparły tradycyjnych koźlaków.
Zobacz też: paltrak.
