Baroccu sicilianu
Di Wikipedia, l'enciclopedìa lìbbira.
Cu l'esprissioni Baroccu sicilianu si ntenni la forma spiciali chi pigghiau l'architittura Barocca in Sicilia ntê sèculi XVII e XVIII, ricanuscìbbili nun sulu dî sò tìpichi linìi curvi e mutivi dicurativi Barocchi ma puru dî màschiri e putti, e di l'apparenza particularmenti sgargianti raramenti visìbbili a autri banni. Nzinu a picca tempu fa stu stili avìa statu studiatu ricanusciutu e apprizzatu picca, nunustanti lu studiu piunieristicu di Anthony Blunt.
Lu stili dû Baroccu Sicilianu emergìu in sèguitu ô ciurìri di ntirventi di ricustruzzioni succiduti ô divastanti tirrimutu chi nvistiu la Val di Notu ntô 1693. Prima di sta data lu stili Baroccu avìa statu usatu nta l'isula in manèra ngenua, pruvinciali e comu forma dialittali, evoluta di l'architittura autoctona chiuttostu chi dirivatu dî granni architetti barocchi di Roma. In sèguitu ô tirrimotu, architetti lucali, assai studiaru a Roma, truvaru na abbunnanza di oppurtunitati di ricriari lu chiù sufisticatu Baroccu pupulari di l'èbbica. Lu travagghiu, e lu novu gèniri ntrodòttu ispirò ultiriuri architetti lucali a siquirinni l'esempiu. Versu lu 1730 architetti nativi cumpitenti e patruna dû stili Baroccu arrivaru ê vèrtici di l'architittura di l'ìsula. La ntirpritazzioni dû stili puratò a na forma d'arti pirsunalizzata e radicata ntô tirritoriu. Ntô pinùrtimu dicenniu dû sèculu XVIII lu stili finìu pòi cu l'essiri rimpiazzatu dî novi modi chi prupunìanu lu neoclassicismu. L'era Barocca dâ Sicilia, adorna e riccamenti dicurata, riflitteva pirfittamenti la storia suciali dû paisi a ddu tempu, e vinni a simbuliggiari lu cantu dû cignu dâ nubbilitati siciliana. Lu finòminu, innicatu cumu Àutu Baroccu Sicilianu, durò sulu cinquanta anni, ma lassau supra l'ìsula nu marchiu di identitati architittònica distinata a durari finu ô sèculu XXI.
L'UNESCO classificau ntô 2002 diversi citati dû sud est dâ Sicilia (Notu, Rausa, Catania, Sarausa, Caltaggiruni, Palazzolu Acreidi, Muorica, e Scicli) comu patrimoniu munniali di l'umanità pi l'unicità di st'architittura tardu barocca. Esempî di baroccu sicilianu si ponnu truvari praticamenti nta tutti li cità dâ Sicilia sud-orientali e videmma intra antri paisi da sicilia ca ni ddru piriudu eranu veru sviluppati cuomu Naru (AG).