Vermu dâ sita
Di Wikipedia, l'enciclopedìa lìbbira.
| Vermu dâ sita | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Vermu dâ sita |
||||||||||||||
| Classificazzioni scintìfica | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Binomial nomu | ||||||||||||||
| Bombyx mori Linnaeus, 1758 |
Lu vermu dâ sita (Bombyx mori, Lingua latina: "vermu dâ dudda") è la larva di na vampaciuscia chi è assai mpurtanti 'n termini ecunomichi comu prudutturi dâ sita. Lu nutrimentu dû vermu dâ sita cumprenni sclusivamenti li fogghî dâ dudda. Sunnu d'uriggini dâ Cina sittintriunali.
Si chiama lu vermu dâ sita picchì ntrizza la sò scorcia dâ sita rozza. La scorcia veni fabbricata d'una fila cuntinua di sita rozza tra 300 e 900 metri di lunghizza.
Lu vermu dâ sita havi lu pitittu abbastanti granni. Si mancianu li fogghi dâ dudda cuntinuamenti, jornu e notti. Pi chissu, crescinu currennu. Quannu lu culuri dî soi testi addiventanu cchiù scuri, significa ca è tempu pi fari la muta. Quannu la fannu circa quattru voti, li soi curpi addiventanu nanticchia giarni e lu peddu addiventa strittu, chi significa ca stannu p'accuppunnarisi câ scorcia dâ sita.
Siddu si lassa lu vermu pi manciaricci fora dâ scorcia iddu stissu, la filusedda veni tagghiata e dunca la sita è ruinata. Pi chissu, la scorcia veni jittata ntra l'acqua vugghiuta, ammazzannu lu vermu e facennu la scorcia cchiù facili a sciugghirila. Lu vermu pò essiri manciatu a stu puntu.
La vampaciuscia matura veni fatta a crisciri sulamenti pi pruduciri la sita e nun pò vulari. Si pò chiamarila puru la "vampaciuscia dâ sita", o la "vampaciuscia dâ dudda".
[cancia] Storia
Ntâ Cina, cc'è na liggenna ca la sita di stu vermu vinni scuperta di na mpiratrici antica chiamata Xi Ling-Shi (Template:Zh-cp). Stava facennu na caminata quannu vitti li vermi. Jiu pi tuccari unu cû sò jitu e straordinariamenti na filusedda si cci nisciu! Cuntinuava nesciri, ncudduriannucci ntornu dû jitu, e putìa sintirisi livari di friddu. Quannu la sita si finiu, vitti la scorcia e s'addunau ca chissa era la funti dâ sita. E dunca, di ccà accuminzau na nnustria grannissima.
Li saracini si purtaru cu iddi ntâ Sicilia la canuscenza di sta nnustria. Era la prima banna di l'Europa unni sti vermi vinni crisciuti ntô senzu cummirciali, e pi tanti seculi la Sicilia era lu centru di l'Europa pi pruduciri la sita.
[cancia] Viditi puru:
- Càjula di vermu
 |
Nta Commons s'attròvanu àutri mmàggini rilativi a Vermu dâ sita. |
