Arsimi në Kosovë

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Arsimi në Kosovë zhvillohet në institucione shoqërore dhe private. Mësimi në shkollat fillore në Kosovë mbahet në pesë gjuhë: në gjuhën shqipe, serbe, boshnjake, turke dhe kroate.

Pjesa e institucioneve shtetërore të arsimit në Kosovë qeverisen nga Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MATSH). Gjatë vitit 2006 ministër ishte Agim Veliun.

[redaktoni] E kaluara

Historia e arsimit në Kosovë ndahet në tri periudha : Periudha e parë fillon me hapjen e shkollave fillore anembanë Kosovës pas luftës së dytë botërore. Si pikë kulminante e kësaj periudhe merret themelimi i Universitetit të Prishtinës dhe hapja e Bibliotekës së Kosovës. Gjatë kësaj mësimet mbaheshin në tri gjuhë shqipe, serbokroate dhe turqisht.

Periudha e dytë fillon rreth vitit 1991 duke ju përgjigjur zhbërjes së sistemit të arsimit krijohet një sistem i pavarur (nga sistemi i Jugosllav) të arsimit i cili numëronte 452 shkolla të plota fillore, 67 shkolla të mesme, 1 universitet me 14 fakultete dhe 7 shkolla të larta, me afro 400.000 nxënës e student dhe 21.000 punëtorë të arsimit. Financimi i këtij sistemi bëhej nga puna vullnetare dhe ndihmat që dërgonin nga diaspora dhe popullata shqiptare të cilët e shihnin këtë sistem si elementi i parë i pavarur në Kosovë.

Periudha e tretë e cila vazhdon dhe sot, karakterizohet me kalimin e sistemit të pa varur nga sistemi një gjuhësor në atë me më shumë gjuhë. Gjatë kësaj periudhe fillon të zhvillohet edhe arsimi privat. Si hapi i parë ë këtij sistemi merret krijimi i Departamentit të Arsimit dhe Shkencës (DASH). Ndërsa si pika kulminante e zhvillimit të deritanishëm është krijimi i infrastrukturës juridike dhe profesionale për ngritjen e një sistemi të ri (5 + 4 + 3-4 ) në arsimin e përgjithshëm atë profesional dhe arsimin e lartë (marrëveshja e Bolonjës)si dhe themelimi i Ministria e Arsimit e Shkencës dhe Teknologjisë në mars të 2002-ës .

Nga paslufta kemi nje ngritje ne arsimin privat, ku mund te veqojm hapjen e Universitetit Amerikan ne Kosove dhe Universiteti Universum si institucionet me serioze te arsimit te larte ne Kosove.

[redaktoni] Objektet arsimore

Nga viti 1999 deri 2006 nga buxheti i Kosovës janë rinovuar 39 objekte shkollore dhe ndërtuar 28 objekte të reja. Sipas MTASH, llogarite që në Kosovë nevojiten së paku edhe 30 objekte të reja dhe gjithashtu duhet rinovuar shumë objekte gjendja e cilave është jashtë normave.

[redaktoni] Mësuesit

Te arsimimi për minoritetet, numri i mësimdhënësve në raport me nxënësit është 1 me 14, derisa për shqiptarët e Kosovës është 1 me 21, apo shprehur nga ana financiare 25% më shumë mjete materiale ndahen për kokë të çdo nxënësi të minoriteteve.

Programet e trajnimeve profesionale janë kryer nga shumë agjenci ndërkombëtare dhe vendore. Në vitin 2006 kanë qenë të trajnuar 70% të mësimdhënësve. Përqindja e mësimdhënësve të trajnuar dallon prej një rajoni në tjetrin. Në Gjakovë, p.sh., janë mbi 90% të mësimdhënësve, ndërsa ka komuna ku kjo përqindje nuk arrin 50%.

Zhvillimi i plan-programeve mësimore bëhet paralelisht si për nxënësit me mësim në gjuhën shqipe, ashtu edhe për nxënësit me mësim në gjuhët e komuniteteve tjera. Për minoritetin turk dhe boshnjak plan-programet e gjuhës amtare, historisë, gjeografisë, artit figurativ dhe edukatës muzikore janë hartuar nga ekspertët e këtyre komuniteteve. Lëndët tjera janë përkthyer, duke i përshtatur me specifikat e komuniteteve. Gjatë proceseve të zhvillimit të plan-programeve vazhdimisht janë bërë konsultime edhe me ekspertët e pakicës ashkalike, rome dhe egjiptiane. Minoriteti goran më vonë është integruar dhe tani plan-programet ekzistojnë edhe për nxënësit e këtij komuniteti. Profesionistët e komuniteti serb nuk kanë pranuar të angazhohen nga Ministria.

[redaktoni] Nxënësit

Sipas ligjit, arsimi fillor dhe mesëm në Kosovë është falas dhe financohet nga buxheti i Kosovës. Ligji për arsimin u garanton arsimim të barabartë të gjitha komuniteteve në Kosovë.

Numri mesatar i nxënësve për klasa në shkollat e Kosovës është 35^[1]

Sipas statistikave të TASH-it, në vitin shkollor 2002/03, nga numri i përgjithshëm prej 340,257 nxënësve të shkollës fillore, shkollën e kanë braktisur 5,682 apo 1.67%,(prej tyre 3,075 apo 54% janë meshkuj dhe 2,607 apo 46% janë femra). Më 2004/05, nga 355,339 nxënës, shkollën e kanë braktisur 4,141 apo 1.17%, (1,932 apo 47% meshkuj dhe 2,209 apo 53% femra). Gjatë vitit shkollor 2002/03, numri i nxënësve që e kanë braktisur shkollën e mesme është 1,554 apo 2.32% (992 apo 64% meshkuj dhe 562 apo 36% femra), ndërsa në vitin shkollor 2004/05, numri i nxënësve që e kanë braktisur shkollën është 1,428 apo 2.07%, (982 apo 67% meshkuj dhe 446 apo 33% femra).^[2]

Në viti 2004 MTASH-i, në bashkëpunim me Shërbimin katolik të Ndihmave (CRS) dhe Shoqatën e Prindërve dhe të arsimtarëve, kanë krijuar projektin “Parandalimi i braktisjes së shkollës nga vajzat”.^[3]

Si duke TASH-i ka diskriminuar meshkujt ndër të cilët kjo dukuri ka një përqindje më të lartë.