Dardha
Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë
Dardha (latinisht:Pyrus communis) është bimë drunore nga familja Rosaceae, frutat e së cilës përdorën për ushqim. Lloje të kësaj bime rriten në pjesë të ndryshme të Evropës, Azisë dhe Afrikës. Trungu i saj arrin lartësi mesatare 10-17 m, është gjethërënëse, me gjethe të thjeshta dhe të vendosura në mënyrë jo simetrike (2-12 cm).
Fruti dradha është pemë e lëngshme dhe e ëmbël me përbërje pak të kokrriztë. Sipas disa të dhënave kultivimi i dardhës daton që para 3000 vitesh. Supozohet se më këtë frut janë freskuar njerëzit që në epokën e gurit. Në Odise Homeri dardhën e karakterizon si „dhuratë nga Zoti“, kurse në kohën e mbretit freng Luigji i kanë qenë simbol të luksit.
Ky frut i ëmbël përbën një burim të madh vitaminash dhe kripërash minerale. Dardha nuk përmban substanca që shkaktojnë alergji, prandaj rekomandohet si ushqim për foshnjat dhe për personat alergjikë.
Dardha konsiderohej në Evropë si simbol i shëndetit, fatit dhe shpresës dhe ishte mjaft e njohur që në periudhën e romakëve të lashtë, të cilët prodhonin prej saj një lloj vere e cila përdorej si antidot kundër kërpudhave helmuese. Gerard, një botanolog i shekullit të 16-të shkruan: «Vera e dardhës ndihmon ata persona që nuk janë mësuar të pijnë, ngroh stomakun dhe lehtëson tretjen». Për kinezët, dardha simbolizon jetëgjatësinë, drejtësinë dhe gjykimin e drejtë. Sot ekzistojnë rreth 3000 lloje dardhash, të cilat janë të gjitha të ngrënshme. Në konsumimin e dardhave duhet pasur kujdes që të jenë të pjekura mirë, sepse në të kundërt, në vend që ta ndihmojnë sistemin tretës, e pengojnë funksionimin e tij normal. Për personat që vuajnë nga probleme të sistemit urinar, rekomandohet të konsumojnë 2-3 gota lëng dardhe në ditë.
Tabela e përmbajtjeve |
[redaktoni] Aftësitë kuruese të dardhës
Aftësitë kuruese të dardhës janë:
- Lëngu i dardhës ndihmon qetësimin e fytit të irrituar nga kolla.
- Është mjaft e njohur për vetitë e saj zbutëse dhe qetësuese, sidomos kundër djegieve të stomakut, dispepsisë, gastriteve, koliteve dhe problemeve të zorrës së trashë.
- Dardha përmban një substancë të quajtur piktinë, e cila qetëson zorrën e trashë në raste dierreje apo kapsllëku.
- Luan rol në uljen e kolisterinës në gjak.
- Vetitë e saj diuretike ndihmojnë në jashtëqitjen e shpejtë të toksinave nga organizmi, duke rritur edhe prodhimin e acidit urik, çka ndihmon në personat me artrit urik.
- Vetitë e saj pastruese ndihmojnë në uljen e dhimbjeve të kyçeve.
- Dardha përmban elementin bor, i cili ndihmon në mbrojtjen e organizmit nga osteoporoza.
[redaktoni] Llojet e dardhave
Llojet e dardhave janë:
[redaktoni] Dardha Evropiane
- Pyrus balansae
- Pyrus caucasica
- Pyrus communis
- Pyrus cordata
- Pyrus nivalis
- Pyrus pyraster
[redaktoni] Dardha Mesdhetare
- Pyrus amygdaliformis
- Pyrus bourgaeana
- Pyrus cossonii
- Pyrus elaeagrifolia
- Pyrus gharbiana
- Pyrus longipes
- Pyrus mamorensis
- Pyrus syriaca
[redaktoni] Dardha të Azisë së mesme
- Pyrus glabra
- Pyrus pashia
- Pyrus regelii
- Pyrus salicifolia
[redaktoni] Dardha të lindjes së largët
- Pyrus betulaefolia
- Pyrus calleryana
- Pyrus dimorphophylla
- Pyrus fauriei
- Pyrus hondoensis
- Pyrus kawakamii
- Pyrus pseudopashia
- Pyrus pyrifolia
- Pyrus ussuriensis
[redaktoni] Shih edhe
| Commons: Pear – Këtu mund të gjeni figura, audio dhe video. |
Kategoritë: Bimë | Fruta
