Lungsod ng Malolos

Mula sa Tagalog Wikipedia, ang malayang ensiklopedya.

Kilala ang Bayan ng Malolos sa pagiging capital ng Unang Republika ng Pilipinas. Naglundo rito ang maraming patriotikong nakilahok sa pagtatayo ng Republika ng Pilipinas. Sa simbahan ng Barasoian ginawa’t pinagtibay ang Unang konstitusyon ng Pilipinas at ang katedral ng Malolos ang nagging tanggapan ni Hen. Emilio Aguinaldo bilang Pangulo ng Rebolusyonaryong Pamahalaan kasama niya ang tagapayo at kalihim na si Apolinario Mabini. Apatnapu’t dalawang kilometro ang layo nito sa Maynila. Hangganan ng Malolos ang Kalumpit sa hilaga, ang Plaridel at Bulakan sa silangan, ang Paombong sa kanluran at look ng Maynila sa Timog.

[baguhin] Pagsilang ng Malolos

Batay sa alamat, nagbuhat ang pangalang “Malolos” sa salitang Tagalog na “Paluslos”. Ang kahulugan ng salitang ito ay pagdaloy o pag-agos ng tubig buhat sa ilog patungo sa mga bayan ng Plaridel(Quingua) at kalumpit. Kung bumabaha, ang agos o paluslos ay patungo sa Ilog Pasig, kaya ang baying ito ay tinawag na Malolos. Ito rind aw ay sanhi ng di pagkakaunawaan ng mga unang misyonerong nakarating sa pook na iyon. Nakakita raw ang mga pari ng mga katutubong naninirahan sa baybayin(Kanalate ngayon ang tawag sa pook na ito). Tinatanong nila ang pangalan ng pook na iyon. Hindi naintindihan ng katutubo ang tanong ng mga misyonero. Pababa iyong pook kaya sinabi niyang “paluslos”. Hindi naman iyon mabigkas ng mga misyonero at “malolos” ang bigkas nila. Simula noon iyon na ang nagging tawag dito.

Buhat sa isang maliit na pamayanan ang Malolos na sinimulan ng mga misyonerong kastila. Dating basal na kagubatan ito na nilinis ng mga kastila. Sa gayon, dumami na ang populasyon, lalong lumaki ang pook nang magkaroon ng malaking simbahan. Simula pa noong 1580, sinimulan na ang pagtatayo ng munisipyo sa Paseo del congreso na ngayo’y bahagi ng Barangay San Agustin.

Hinati ang Malolos noong Agosto 31, 1859 sa tatlong distrito: Poblacion, Barasoian at Sta. Isabel, bawa’t bayan ay may “capitan” at “cura paroco”. Noong 1903, ang Barasoian at Santa Isabel ay isinamang muli sa Bayan ng Malolos.

Ang Malolos ay naging kabisera ng Pilipinas nang ilipat ni Heneral Emilio Aguinaldo ang Pamahalaang Rebolusyonaryo sa Malolos noong Setyembre 10, 1898. Ang pagiging kabisera ng Malolos ay tumagal hanggang Marso 31, 1899 nang masakop ni Heneral Arthur McArthur ang Malolos.

Ang Malolos ay kabisera ng Bulakan, ito ay binubuo ng 51 barangay at may lawak na 88,356,426 metro kwadrado. Ang mga lupaing ito ay nahahati sa palayan, palaisdaang kogonan, mga bakood at lupang tirahan. Mahigit sa 4,000 hektarya ng mayamang palayan at mahigit sa 2,000 hektaryang palaisdaan ang Malolos bukod pa sa pook residensyal.

Binubuo ito ng 51 barangay :

• Anilao
• Atlag
• Babatnin
• Bagna
• Bagong Bayan
• Balayong
• Balite
• Bangkal
• Barihan
• Bulihan
• Bungahan
• Dakila
• Guinhawa
• Caingin
• Calero
• Caliligawan
• Canalate
• Caniogan
• Catmon
• Ligas
• Liyang
• Longos
• Look 1st
• Look 2nd
• Lugam
• Mabolo
• Mambog
• Masile
• Matimbo
• Mojon
• Namayan
• Niugan
• Pamarawan
• Panasahan
• Taal
• Tikay
• Cofradia
• Pinagbakahan
• San Agustin
• San Gabriel
• San Juan
• San Pablo
• San Vicente (Pob.)
• Santiago
• Santisima Trinidad
• Santo Cristo
• Santo Niño (Pob.)
• Santo Rosario (Pob.)
• Santor
• Sta.Isabel
• Sumapang Bata
• Sumapang Matanda
• Taal
• Tikay
• Cofradia

Bilang isang bayang ibinibilang sa klaseng “A”, ang kinikitang buwis ay nagbubuhat sa palengke, katayan ng hayop, ari-arian at mga lisensya. Buhat sa kinikitang ito sa buwis, kinukuha ang pambayad sa suweldo ng mga pinunong bayan at kawani ng pamahalaan, pagpapatayo ng mga gusali, pambili ng kagamitan at iba pang gastusin. Humigit-kumulang sa 75% ng mga mamamayan ay mga katoliko subali’t mayroon ding Iglesia ni Kristo, Catolica Filipina Independiente, Seventh Day Adventist, Protestante at iba pa.

[baguhin] Populasyon at katangian ng munisipalidad

Batay sa tala ng National Statistics Office, 112,051 ang populasyon ng Malolos ng 1990 sa kalawang lupain nitong 79.50 kilometro kwadrado. Para itong isang puno, labis-labis ang laki ng katawan, higit na malaki ang mga sangang nasa silangan bayan kaysa sa kanluran, normal ang kalagayang pangkapayapaan at kaayusan ng lalawigan. Nagpapaunlad ang mga bayan sa pamamagitan ng pagtatayo ng poso sa mga barangay at pagpapatayo ng mga kalsada at tulay gayon din ang pag-aayos ng daluyan ng tubig. Pagsasaka, pangingisdan, pagmamanukan, pag-aalaga ng mga kalapati, pagkakapintero, paggawa ng muwebles at pantahanang industriya ang hanapbuhay ng mga tao dito. Ang Bayan ng Malolos ay patuloy na naghahangad ng pagbabago at kaunlaran sa tulong ng mga samahang sibiko, panrelihiyon, cultural at edukasyonal at pangkawanggawa. Sa pamamagitan ng paglinang ng diwang makabayan, pagtutulungan, pagkakapatiran at pagkakawanggawa, inaasahang lalong magiging maganda ang kinabukasan ng Malolos.