Şili arokaryası

Vikipedi, özgür ansiklopedi

?Şili arokaryası
Korunma durumu: Korunmasız

Araucaria araucana

Bilimsel sınıflandırma

Alem:	Plantae
Bölüm:	Pinophyta
Sınıf:	Pinopsida
Takım:	Pinales
Familya:	Araucariaceae
Cins:	Araucaria
Tür:	A. araucana

Binominal adı

Araucaria araucana
(Molina) K. Koch

Şili arokaryası (Araucaria araucana), arokaryagiller (Araucariaceae) familyasından bir ağaç türü.

Bugünkü arokarya ağacının akrabası olan bulunmuş fosiller 50 milyon yaşındadır. Dolayısıyla Dünya'nın en eski ağaç familyalarından birinin bir üyesidir. Şili arokaryası Avrupa'da, biyolog ve tıp adamı Archibal Menzies sayesinde ilk kez 1795 yılında tanındı. Halk arasında daha çokça bilinen ismi, ingilizce bir tabir olan Monkey puzzle treedir (Türkçeye Maymun çıkmazı ağacı diye girer). Bu isim, 1800 yıllarında bir ingilizin "Bu ağaç, çıkmaya çalışan maymun için bulmaca gibi karışık" yorumundan kaynaklanmış olup alternatif olarak bölgenin yerlileri(Mapuche), kendi dillerinde Pehuen ismini kabul etmişlerdir.

[değiştir] Görünüm

Şili arokaryaları, yumurta şeklinden tutun da koni şekline kadar çeşitli formlarda taç oluştururlar. Bütün kolları gevşektir. Yaklaşık 100 yıl sonra aşağıdaki dallarını atar ve gövde alttan görülür vaziyete gelir. Yaşlı ağaçların sadece en üst kısmında dalları kalır. Bu durumda gövde düz ve silindir formundadır. Gövdenin bu düzgünlüğü ve uzunluğu yüzünden kereste olarak faydalanmak amacıyla kesilirler. Bu kesimler artık Şili'de tehtit boyutlarındadır. Günümüzde ender bir ağaçtürü olarak kırmızı listedeki arokaryanın uluslararası ticareti yasaktır.

Koyu gri kabuğu ağacı lavlardan ve volkanik patlamaların getirdiği zararlardan korur. Ayrıca ağaç çok sayıda, derinlere inen kökler oluşturur.

Arokarya, çok fazla sert ve pul görünümlü yapraklarla bezelidir. yapraklar 3-4 cm uzunlukta ve genişlikte üçgen şeklindedir. Keskindirler ve uç noktalarında sivri kahverengi dikenle sona ererler. Yaprak kenarları sarıya çalar. Yapraklar dallarda spiral oluşturur şekilde dağılırlar.

Şili arokaryası çok yavaş büyür. Yıllık büyüme ender olarak 30 cm den fazla olur. Çok ileri yaşlara kadar yaşalar; Öyle ki zamanında 1300 hatta 2000 yıllık örneklere bile rastlanmıştır. Ancak kereste olarak genelde 500 yıllık yaşlı ağaçlar kullanılmıştır.

[değiştir] Dağılım

Arokarya ağacının anavatanı And Dağları'nın Şili ve Arjantin'deki kesimleridir. Yüksekliği 50 m yi bulur. Avrupa kıtasında ise kuzeybatı kesimlerinin ılıman çevrelerinde bulunur ki bunkarın yüksekliğide 30 m yi bulabilr.Bununla birlikte İngiltere ve Avrupa'nın diğer ılıman bölgelerinde, arokaryalar egzotik görünümlerinden ötürü park ve bahçelere dikilerek yetiştirilir. Dünya'nın diğer iklimi uygun bölgelerinde de durum aynıdır.