Borçalı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Borçalı, Gürcistan’ın güneydoğu kesiminde, bugünkü Kvemo Kartli bölgesinde tarihsel bir yerin adıdır. Borçalıda Türkler binyıllardır yaşıyorlar.Türkler Borçalının ilk ve yerli halkıdır.Bununla ilgili birçok eski gürcü tarih eserleri de bilgi vermektedir.Orta çağlarda yazılmış olan "Kartlinin tarihi" isimli eserde Borçalının ilk sakinlerinin BunTürkler olduğu belirtiliyor.BunTürklerin Makedonyalı iskenderden birkaç yüz yıl önce buralarda yaşadıkları da tarih eserinde belirtiliyor.daha sonrakı dönemlerde Borçalıya Hunlar(Kunlar),Barsiller(Barşil-Barçil),Karakalpaklar,Kıpçaklar,Tekelüler ve başka birçok Türk boyu yerleşmiştir.Borçalı ahalisi (Azerbaycan Türkleri)esasen Kıpçak kökenlidirler,ama bugün Oğuz lehçesiyle Azerbaycan Türkçesinin bir şivesinde konuşmaktalar.Borçalının adına ilişkin birkaç fikir var.Bazılarına göre Borçalının adı Barsil-Barçil boyunun adından gelmektedir.Barçil-eli Borçalı şeklinde değişime uğradığı düşünülüyor.Başka bir fikre göre ise Borçalı eski Türkçedeki börü(kurt) sözü ile bağlıdır,çalı sözü ise Azerbaycan Türçesindeki çala sözündendir (çökeklik),bu durumda Borçalı Kurt çökekliyi,Kurt yurdu anlamına geliyor.Her iki fikir de Borçalının adının eski Türklerle ilişkili olduğunu isbatlıyor. Borçalı bölgesi tarih bpyunca Azerbaycanın bir vilayeti olmuştur.18-ci yüzyılda Türk Safeviler devletinde yönetim değişikliyi oluyor,hakimiyyete başka bir Azerbaycan Türkü Nadir Şah Avşar geliyor.Nadir şah Dağıstana,İraka,Hindistana,Türkistana başarılı yürüşler yapıyor.Buhara ve Hive hanlıklarını devletine bağlıyor,Hindistanda Dehliye kadar varıp Moğol devletini kendi devletine bağlıyor.Moğol hükümdarını oturduğu tahtın sağında oturmaya çağırıyor ve onu Moğol devletinin hakimi olarak tayin ediyor.Böylece Moğol devleti Nadir Şah Avşarın adından yerli hükümdar tarafından yönetiliyor.Nadir Şah Avşar ondan önceki şahların devleti düşürdükleri ağır krizden çıkarmak için çalışıyor,Osmanlıyla radakı mezhep kavgasına son vermek için yollar arıyor,ortak bir sünni-şii mezhebi yaratmak istiyor.Halkın yoksul kalmaması için zenginlerden alınan vergileri yükseltip yoksulların vergilerini azaltıyor.Bütün bunlar saraydakı hayinlerin Nadir Şah Avşara karşı birleşmesine neden oluyor.Böylelikle Nadir Şah Avşara karşı sui-kast düzenleniyor ve onu öldürüyorlar.Ondan sonra büyük devleti hanlıklara bölünüyor.Bu sırada eski Gence beğlerbeğliğinin yerinde de Gence hanlığı kuruluyor.Borçalıda da Genceye bağımlı Borçalı sultanlığı kuruluyor. Borçalı Sultanlığı, sık sık Kartli Krallığı’na baş kaldırıyor ve İran’ın bölgeye seferleri yapmasına yol açıyordu. 1750’lerde Kartli kralı II. Teimuraz, Borçalı Sultanlığı’nı kendi yönetimine bağladı. 1765’te II. Erekle, hanlığa son verdi. Rusya’nın Kartli Krallığı’na son vermesinden (1801) sonra Borçalı idari bölgesi kuruldu ve Tiflis mezrasına bağlandı. 1880’de de Tiflis valiliği içinde Borçalı mezrası kuruldu. Bu mezranın sınırları içinde yönetim merkezi Büyük Şulaveri’nin yan ısıra bugünkü Tsalka, Manglisi, Tetritskaro, Dmanisi-Başkeçid, Bolnisi-Garatepe ve Marneuli-Sarvan ilçelerini, ayrıca Azerbaycan ve Ermenistan sınırları içindeki bazı toprakları kapsıyordu. Borçalı mezrasında Türkler,Almanlar,Urumlar,Ruslar ve Gürcüler yaşıyordu. Borçalı mezrası 1929’da kaldırıldı.
Borçalı,bugün Gürcüstan sınırları içinde olan bir Türk bölgesidir.Borçalı bölgesi bugün Rustavi merkezli 'Kvemo Kartli' bölgesine bağlıdır.Nüfusu tahmini olarak 500.000 kadardır.Ahalisinin büyük çoğunluğu Karapapak/Terekeme boyundan olan Azerbaycan Türkleridir.18.asırda Borçalıda 'Sultanlık' ilan edilmiştir.19.asırda ise bölge Rus işgaline uğramıştır.Sovyet Rusya burayı Sovyet Gürcüstanına vermiştir.Gürcüstan müstakil olunca yine Gürcüstan sınırları içinde kalmıştır. Borçalı hakkında daha çok bilgini www.borchali.net sitesinde bula bilirsiniz.
