Cevcati Camii
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Cevcati Camii, Musul, Bab-ı Irak Mahallesi, Faruk Caddesi adresindedir.
Atabekler döneminden kalan eski bir cami üzerine Hacı Abdullah bin el Cüveynî tarafından 1650–1654 yıllarında yaptırılmıştır. Cami, 1870’de, 1885 ve 1912 yıllarında mütevellileri tarafından tamir ettirilmiştir. 1939'da Irak Vakıfları cami ile tuğla minareyi yıkarak, taş malzemeyle yeniden yaptırmıştır.
Caddeye bakan batı duvarından tek girişi bulunan cami'in önünde küçük bir avlu yer almaktadır. Cami'in son cemaat yerinin doğusunda bulunan imam meşrutası kapısı üzerinde, vaktiyle harim giriş kapısı üstünde duran 1059 H. tarihli kitabe mevcuttur. Avlu kapısında ise yeni kitabe bulunmaktadır.
4 sütuna yaslanan 5 kemerli son cemaat yerinin üzeri düz betonla örtülmüştür. Hiçbir mimarî özelliği yoktur. Harim 3 bölümlüdür. İkisi duvarlara gömülmüş 4 sütuna yaslanan ikişer kemerle orta mekân, yan mekânlardan ayrılmıştır. Enine birer kemerle ikiye bölünen yan mekânlar beşik tonozlarla örtülmüştür. Giriş kapısı üzerinde mahfil mevcuttur. Kubbe kasnağında 3, doğu ve batı duvarlarında ikişer, kuzey duvarında 4 pencere açılmıştır.
Cami’in son tamirinde yerinden sökülerek harimin yanındaki hücreye kaldırılan eski mihrab, Atabekler döneminin veya daha erken devirlerin en gösterişli örneklerinden biridir. İmam Abdurrahman Türbesi mihrabına benzeyen mavi mermer mihrab, teknik ve süsleme bakımından daha erken dönemlere işaret etmektedir. 173 x 81 cm. ölçülerinde tek levhadan oluşan mihrabın başka bir yapıdan sökülerek buraya getirildiği muhakkaktır.
Kandil başlıklı çifte sütuncenin taşıdığı iki kademeli kaş kemer arasında eğri kesim tekniğiyle işlenmiş lotüs çiçeği ve yapraklar bulunmaktadır. Sathi mihrab nişinin ortasında dikdörtgen çerçeve içinde küçük, ikinci bir niş yer almaktadır. Bu niş de yanlarda, alt ve üstlerinde yine kandil bulunan 2 sütunce ile desteklenmiştir. Palmetlerin kemer biçiminde dizildiği bu küçük panoda geometrik kompozisyonlu bitki motifleri mevcuttur. Büyük nişin geri kalan kısımlarına bir dizi lötüs çiçeği işlenmiştir. Küçük mihrabiyenin üstünde ise geometrik kırık hatların kesişmesiyle meydana gelen süsleme yer almaktadır. En üstte tek satırlık kûfi kitabede Kelime-i Tevhid yazılıdır.
Bugünkü mihrab ve minber yeni olup sanat değerleri yoktur.
Taştan yapılmış kare kaideli minare silindirik gövdelidir.
