Cevzak-ül Hakanî
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Cevzak-ül Hakanî, (Hakan Kederi) Bağdad, Samerra'da Hakan Urtuc tarafından yaptırılan saray.
836 yılında, Türkmen Beyi Aşnas’ın konağı üzerine Hakan Urtuc tarafından yaptırılmıştır. Aşnas, Samerra’nın kuruluşu sırasında Türklerin başında bulunan bey olup Kerh Mahallesi’ni inşa etmiştir.
Samerra’nın terk edilmesinden sonra harap olan saraydan eyvan şeklinde 3 kemerli giriş bölümü kalmıştır.
Dicle Nehri’nin batısında, taraçalar şeklinde yükselen tepeciğin üzerinde geniş bir alanda kurulan saray, oda, köşk, salon, serdap gibi bölümlerden oluşuyordu. Giriş bölümünden sonra; geniş koridorun etrafında sıralanan odalar ve 3 eyvanlı bölüm gelmektedir. Orta eyvanın solunda, 7.10 x 4 m. ebadındaki kapıdan arka arkaya sıralanmış 6 geniş odaya geçilmektedir. Bu odaların kapıları aynı eksen üzerinde dizilmiş, sondaki odadan ortası havuzlu kare bir avluya geçit verilmiştir. Kuzeyde daireler güneyde ise harem bulunmaktadır. Daha ileride dikdörtgen şeklinde bir tören avlusu ile, buranda üçlü bir girişle geçilen taht salonu yer almaktadır. Taht salonu haç plânında yapılmış 4 büyük odadan ibarettir. En sonda, etrafı duvarlarla çevrili 3.50 x 1.80 m. ebadında büyük bir avlu mevcuttur.
Saraydan kalan ve Bâb-ül Âmme adı verilen cümle kapısı eyvanlarından ortadaki 17.50 x 7.90 m. ebadında, yüksekliği 11 m. dir. İki tarafındaki diğer eyvanlar ise 4 m. derinliğindedir. Tamamen tuğladan yapılıp, sivri kemerlerin üzeri farklı dizilişle elde edilen süslemelerle hareketlendirilmiştir.
Sarayda bulunan duvar resimleri, tamamıyla Türk üslûbunda yapılmış olup Pencikent duvar resimlerinin tekrarı durumundadır. Daha sonraları bir takım ilâvelerin yapıldığı resimler arasında içki sunan Batı Türkistan tipli kadınlar bulunmaktadır. Uzun saçları ve yüz tipleriyle, toparlak yüzlü ve çekik gözlü Uygur tiplerinden ayrılmaktadır.
