Dergi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Dergi, (osm:Mecmua), günlük olmayan, en fazla 12, 6, 4, 3, 2 aylık, standart olarak aylık, 15 günlük, haftalık basılan süreli yayın.

[değiştir] Çeşitleri

Genel dergiler aylık yayınlanırlar.

Klasik dergi

Hemen her konuda haber, yorum ve grafik yayın yapan dergidir.

Politik dergiler

Haftalık yayınlanırlar.

Ana konulara göre erkek, kadın, çocuk, din, sanat, bilgisayar, spor, hukuk, dil, web, ekonomi, tarih, mizah dergileri bulunmaktadır.

[değiştir] Sayfa düzeni

Standart dergi boyutu A4'tür, içeriğe göre ortalama 60 ile 100 sayfalıktır. Ancak cep boyutundan gazete boyutuna kadar ve 1000 sayfaya kadar çeşitlilik gösterir. İngilizcede popüler dergilere magazine, fikir ve sanat dergilerine "review" denir.

CUMHURİYET DÖNEMİ TARİH DERGİLERİ Cumhuriyet dönemi tarih dergilerinin başında, içeriğinde tarih araştırmalarının da yer aldığı İstanbul Darü’l-Fünunu tarafından çıkarılan Edebiyat Fakültesi Mecmuası ilk akla gelendir. Bu derginin yayın hayatı on yıl sürmüştür ve dergide kıymetli araştırmalar yer almıştır. Dergi genelinde edebi ve diğer alanlardaki araştırmalara yer verilse de tarih alanında yapılan araştırmaları da çok değerlidir, tarih ilmi açısından kaynak niteliğindedir. Dönemin bir diğer dergisi ise Mehmet Fuat Köprülü’nün kurduğu Asar-ı İslamiye ve Milliyye Tedkik Encümeni’nin yayın organı olan Milli Tetebbular Mecmuası da etkili dergiler arasında sayılabilir. Fuat Köprülü’nün ilmi sorumluluğu altında yayımlanan bu dergi, Tarih-i Osmanî Encümeni’nin mecmuasına karşı çıkarılmış ve beş sayı yayımlanmıştır. Devrin hükümetinin bir kararnamesi ile kurulan bu encümenin, kısa da olsa ilk kez Türk sözcülüğünü ilmi alanda kullanan bir talimatnamesi vardır. Talimatnamenin bir maddesinde yapılacak işler sayılırken “Encümen, Türklere ait müessesatı diğer milletlerin müessesatı ile mukayese ederek Türk milletinin hangi enmüzec-i ictimaiye mensup ve tekamülün hangi safhasında bulunduğunu arayacaktır” dendikten sonra, “Türklere ait her müessese hakkında yapılacak tedkikat vesaik-i kafiyeye istinad edecektir” ibaresi yer almaktadır. Bu dergide edebiyat araştırmaları daha fazla yer almış görünmekle beraber tarihle ilgili olanların içinde “Anadolu’daki Türk Medeniyeti”, “Arzname” ve “Osmanlı Kanunnameleri” gibi yayınlar ile Barthold’dan yapılan “Şarki Tetebbu Tarihi” başlıklı çeviri ile tarih araştırmaları içinde sayılır. Tarih kelimesinin taşıyan dergilerden birisi de Ali Emiri tarafından yayımlanan “Tarih ve Edebiyat” adlı süreli yayındır. Ali Emiri’nin gayreti ile 32 sayı yayımlanan derginin Osmanlı padişahlarını fazlaca methetmesi, kişisel çatışmaları yayımlaması ve Fuat Köprülü’nün eleştirilerine benzer bir tutumla karşılık vermesi, ilmi bir görünüm kazanmasını engellemiştir. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde bazı süreli yayınlar tarih adını taşımamakla beraber, tarihle ilgili yazılara da yer vermişlerdir. Bunlar arasında bir meslek dergisi gibi görünen ancak ciddi tarih araştırmalarına da rastladığımız “Askeri Mecmua”, “Donanma” ve “Risale-i Mevkure-i Bahriye” adlı dergiler sayılabilir. Askeri Mecmua halen yayınlanmakta olan “Askeri Tarih Bülteni”nin öncü dergisidir. Yine 1910 yılından itibaren yayın hayatına giren “Donanma” adlı dergi ise Cumhuriyet dönemine kadar aynı adla, daha sonra da “Deniz Kuvvetleri Dergisi” adı altında yayın hayatını sürdürmüştür. Bu dönem kendine has özellikleriyle ön plana çıkan süreli yayınlar arasında Kastamonu’da yayınlanan ve yerel tarih araştırmalarına yer veren “Doğu” dergisi ile Konya’da yayınlanan “Anıt” dergisini sayabiliriz. 1944 yılında Ankara’da Türk Hukuk Kurumu tarafında çıkarılan “Türk Hukuk Tarihi Dergisi” de yeni bir anlayışla ilmi çalışmalarını devam ettirmek istemiş ancak bu girişimler başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Türk Tarih Kurumunun 1931 yılında kurulmasından sonra “Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi” çıkarılmıştır. Bu derginin ilk sayısı 1933 yılının Temmuz ayında satışa verilmiş, büyük boy olarak ve kuşe kâğıda basılmış, fotoğraflarla bezenmiştir. 1949 yılına kadar beş sayı çıkaran bu dergiye Türk Tarih Kurumu büyük destek vermiştir. Belleten’in yayımlanacağı sıralarda yarım kalan girişimlerden birisi de İstanbul Üniversitesi Edebiyet Fakültesi Tarih Zümresi tarafından yayımlanmak istenen “Tarih Semineri Dergisi”dir. İlk sayısı 1937 yılında çıkan derginin zengin bir içeriği olsa da yine de uzun ömürlü olamamıştır, iki sayı yayımladıktan sonra yayım hayatı sona ermiştir. 1932 yılında Atatürk’ün direktif ve koruyuculuğuyla faaliyete geçen Halkevlerinin aracılığıyla süreli yayınlarda yeni bir dönem başlamıştır. Atatürk inkılaplarının yayılması ve Türk aydınlarının gayretini ortak bir alana yönlendirmek için Halkevleri, yayın işlerini de ihmal etmemiş ve faaliyetleri arasına yerel tarih araştırmalarını da katmıştır. Halkevleri yayınları, halk bilimi, budun bilimi, toplum bilimi ve İnkılâp Tarihi üzerinde çalışacak olanların vazgeçemeyeceği bir kaynaktır, bir döneme adını vermiştir. Bunlardan bazıları: Isparta’da “Ün”, Konya’da “Tarih ve Edebiyat Araştırmaları” ve “Konya”, Manisa’da “Gediz”, Afyonkarahisar’da “Taşpınar”, Çorum’da “Çorumlu”, Bursa’da “Uludağ”, ve “Türkün”,Adana’da “Görüşler”, İstanbul’da “Yeni Türk” ve “Ülkü” gibi dergiler bu tür dergilere örnek verilebilir. 1944 yılında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi tarafından hazırlanan “Yıllık Araştırmalar Dergisi” tarih alanında yayımlanan ciddi yayınlardandır. DTCF Tarih bölümünün de katkısı bulunan bu derginin içinde yer alan makalelerin birer ayrı basımları da çıkarılmıştır. Ancak bu dergi tek sayıda kalmış, kısa bir süre sonra da “Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi” yayımlanmaya başlamıştır. 1957 yılında “Tarih Araştırmaları I” adıyla yayımlanan dergi 1963 yılından itibaren “Tarih Araştırmaları Dergisi” adıyla yeni bir dergi olarak yayın hayatına başlamıştır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Cavid Baysun’un teşebbüsleriyle 1949’da çıkarılan “Tarih Dergisi” uzun yıllar yayınını aksatmadan sürdürmüştür. Bu başarısını diğer dergilerde de devam ettiren Edebiyat Fakültesi “Tarih Enstitüsü Dergisi” ve “Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi” ile tarih araştırmaları alanında takdirle anılacak bir yer kazanmıştır. Ayrıca M. Tayip Gökbilgin’in öncülüğünde çıkarılan “Sanat Tarihi Yıllığı” adlı dergi ile “GAAD” kısaltmasıyla kaynakçalara giren “Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi”, süreli yayınlar içerisinde ön plana çıkan sayılı dergiler arasındadır. 1938’de ilk sayısı yayınlanan “Vakıflar Dergisi” Türk siyasi tarihinden çok sosyal, ekonomik, sanat tarihi konularına eğilmiştir. Fuad Köprülü, Ömer Lütfi Barkan, Ali Saim Ülgen, Albert Gabriel gibi araştırıcılar derginin bilimsel seviyesini yükseltmişlerdir; dergide yayınlanan vakfiyeler, kitabeler, arşiv belgeleri de derginin önemli bir kaynak görevi üstlenmesini sağlamıştır.1953 yılında önceleri “Fatih ve İstanbul” adıyla daha sonra ise “İstanbul Enstitüsü Dergisi” adıyla yeni bir dergi çıkarılmış, ancak bu derginin ömrü de fazla olmamıştır. 1941 yılında ülkemizde yapılan bir dizi yeni yayın hamlesi döneminde belge yayınına önem verilmiş ve çıkarılan derginin adına “Tarih Vesikaları”adı verilmiştir. Belirli bir düzen ve yöntem içerisinde çıkması planlanan bu dergi büyük bir ilgi ile karşılanmıştır. Özellikle Yakın Çağ ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerine ait belgelerin asıllarının ve çevirilerinin bulunduğu bu yayın, başvuru kaynağı bulmakta güçlük çeken yakın dönem tarihi araştırıcıları için önemli bir kaynaktır. Ancak on beş fasikül çıktıktan sonra yayımı duran bu dergiyi tekrar canlandırma çabaları üç sayıdan öteye gidememiştir.1964 yılına gelindiğinde Türk Tarih Kurumu “Belgeler” adını taşıyan bir dergi ile belgeye dayalı yayın sıkıntısına bir nebze olsun çözüm bulmuştur. But arz tarih araştırmalarına üniversite yayını olarak Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi tarafından çıkarılan ilk adıyla “Yıllık” daha sonraki adıyla “Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi”nin katkısı önemlidir. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi tarafından yayımlanan “İlahiyat Fakültesi Dergisi” ve “İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi”, dini konuların yanı sıra tarih ve Türk sanatı ile ilgili yazılara da yer vermiştir. Ayrıca yabancı dilde makalelerin de bulunduğu “Osmanlı Araştırmaları” dergisi hatırlanması gereken dergilerdendir. Yeni ve Yakın Çağ tarihimiz üzerinde çalışanların ana kaynak dergilerinden birisi olan bu süreli yayın, devlet yardımı olmadan yayımlanmıştır. Yabancı dilde ve dış ülkelerde yayınlanan süreli dergilerin de Türk tarihi üzerinde yapmış olduğu araştırmalar önemlidir. Bu dergilere örnek olarak: Fransa’da “Journal Asiatigue”, “Turcica”, “Studia İslamica”, Almanya’da “Mitteilunger zur Osmanischen Geschichte”, “Der İslam”, İngiltere’de “The Journal of Asiatic Society”, “İnternational Journal of Middle East Studies”, Holanda’da “Studia İslamica”. “Archivum National Journal of Turkish Studies”, “Journal of Nearst Eastern Studies”, Rusya’da “Sovetskaya Türkologiya”, İtalya’da “Oriento Moderno”. Türkiye Cumhuriyeti tarihi için önemli bir yere sahip olan ve kıymet teşkil eden bu dergileri daha kapsamlı bir şekilde incelemeliyiz: