İran Karikatür Krizi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

12 Mayıs 2006 tarihinde 'İran' adlı Tahran'da yayınlanan bir gazete çocuklara yönelik hazırlanan Cuma ekinde, İran'daki Azeri Türkleri'ni öfkelendiren ve ayaklanmalarına yol açan bir karikatür yayınlandı. karikatürde Azeriler için 'hamamböceği' iması yapılıyordu. Karikatür ülke çapında Azeri gösterilerine yol açarken İran olaylarla ilgili olarak 'Amerikan komplosu' iddiasında bulundu.

Kriz İran'da Azerbaycan milliyetçiliğinin düzeyini gösteren önemli bir turnusol kağıdı olarak değerlendirilmiştir.

İranlı yetkililer olaylar esnasında hayatını kaybeden Azeriler'e de PKK militanlarının ateş açtığını, amacın İran'da bir iç savaş çıkarmak olduğunu iddia ettiler. PKK son yıllarda İran'a karşı çok sert saldırılarda bulunuyor.

İran Karikatür Krizi'nin Danimarka Karikatür Krizi'nden birkaç ay sonra patlak vermesi dikkat çekti. Danimarka'da Hz. Muhammed'e ve İslam dinine hakaret içeren karikatürlere en sert tepkiyi İran vermişti.

Bu karikatürün yayınlanmasından 5 gün sonra Azeri öğrenciler Tahran Üniversitesi’nde olayı protesto etmek maksadıyla gösteri düzenlemişlerdir. ISNA[3] haber ajansına göre; kendi dillerine yapılan hakareti pankartlar ve sloganlarla protesto eden Azeri göstericiler, adalet söylemlerini her fırsatta dile getiren hükümeti kınamışlardır. Sloganlar arasında “dilimiz ölmeyecek”, “başka dillere dönmeyeceğiz”, “Azerbaycan ölmedi ve dilini unutmadı”, “kahrolsun pan-farsizim” söylemleri vardı[4]. Açtıkları pankartlarda ise “Hatemi’nin medeniyetlerarası diyaloğu?” ve “Ahmedinejad’ın adaleti?” yazmaktaydı. Bu gösteri daha sonra üniversite güvenlik görevlilerince bastırıldı.

İran'da kimilerine göre nüfusun yarıdan fazlası Azeridir. Özellikle Azerbaycan'ın kuzeyde bağımsızlığını kazanmasında sonra 'GÜney Azerbaycan' olarak adlandırılan Güney'de, yani İran Azerbaycan'ında da milliyetçi duygular güçlenmiştir.

Kimi Azeriler kendilerini İran'ın gerçek sahibi saymaktadırlar. İran yüzlerce yıl Azeri Türk yöneticilerince idare edilmiştir. Şah ismail bunlardan en çok tanınanıdır.

[değiştir] Olayın Aslı

Olayın aslı şudur: Karikatürde, bir masada bir hamam böceği ve masanın karşısında oturan çocuk var.Çocuk hamaböceğine bakarak "sizler o kadar çoksuzun ki,sizlerden yalnızca sizi ezmekle kurtula biliriz" diyor,sonrasında ağza alınmayacak hakaretler ediyor.Hamamböceği ise ona bakarak "ne?" anlamında Azerbaycan Türkçesinde "nemene?" diyor.