İstanbul Zilleri
Vikipedi, özgür ansiklopedi
düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu madde Şubat 2007 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.
İstanbul, İstanbul'da özel el işçiliğyile üretilen İstanbul Agop ve İstanbul Mehmet olmak üzere iki ünlü zil markasının adıdır.
Aslında M.Ö. 1200 yıllarında başlayan zil üretimi, el yapımı marka zillerin Osmanlı Devleti'nde Mehter Takımı için Ermeniler tarafından yapılmasıyla zirveye çıkmıştır. O zamanlardan beri günümüze ulaşan zil yapımında kullanılan gizli formül hala çok az kişi tarafından bilinmekte olup formülün sahibi soyadını Sultan III. Osman' dan alan Avedis I Zildjian' dır (Ermenice zilci oğlu) ve bu işleme kalaycılığın ardından Trabzon'da IV. Murat' tan izin alarak Zildjian markasını 1623 yılında İstanbul Samatya' da kurmasıyla başlamıştır. 1680 yılında ilk defa batılı besteciler zili keşfederek orkestraya sokmuşlardır. 1780'lerde ise askeri bandolarda, Haydn ve Mozart'ın eserlerinde zil yerini bulmuştur. 1851'de Avedis II Zildjian zilleri Avrupa' da fuarlarda tanıtmış ve oğlu Kerope Zildjian (Bugünkü Zildjian K serisine adını veren kişi) ise Avrupa üzerinden yurt dışına satışlara başlamıştır. 1868'de ise Sultan Abdülaziz'in desteğiyle, şirket devletten mali yardım alarak 1909'da yurt dışında ikinci bir fabrika açabilmiştir. Ailede babadan oğula geçen bu meslek, torun Mikael Zildjian'ın orada ölmesiyle son bulmuştur. Ziller sadece Türkiye' de üretilirken "Made in Turkey Istanbul" damgası basılırdı ve o zamanki kullanıcıları arasına The Beatles, Pink Floyd, Deep Purple, Cream, Rolling Stones, Jimi Hendrix Gun's and Roses gibi isimler girmişti.
Kerope Zildjian'ın torunu olan Mikael Zildjian efsanesi ölünce herkes formülle beraber her şeyin yok olup gittiğini zanneder o zamanlarda, ancak ustanın 9 yaşındaki çırakları Mehmet Tamdeğer ve Agop Tomurcuk bir gece gizlice dökümhanenin çatısından izledikleri yöntemi kendi markaları olan İstanbul'u yaratarak devam ettirmek üzere yola koyulurlar ve 1981 yılında yine İstanbul' da zil yapımına bir el tezgahında işe başlarlar. Agop Tomurcuk'un 1996'daki talihsiz ölümü üzerine Mehmet Tamdeğer İstanbul Mehmet adında yeni bir şirket kurarak işini devam ettirir.
Günümüzde el yapımı zilleri dünyada sadece İstanbul Mehmet - Agop, Bosphorus, Turkish, Pasha, Amedia markaları üretmektedir.
Zildjian firması ise ölen Mikael Zildjian'ın amca oğlu Avedis Zildjian' ın 1929 yılında Amerika'ya gidip fabrikasyon mal üretimini başlatmasıyla günümüzdeki şeklini almıştır. Ayrıca Avedis Zildjian'ın oğlu Bob Zildjian ise günümüzde Sabian markalı zilleri üretmekte.
Piyasaya Paiste, Meinl gibi fabrikasyon mal üreten markaların girmesiyle beraber el yapımı zillerin birleşim formülleri halen çok az kişi tarafından bilinmekte olup büyük titizlikle saklanmaktadır.
