Karakalpakça
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Karakalpakça Қарақалпақ тили veya latin Qaraqalpaq tili |
|
|---|---|
| Konuşulduğu ülkeler: | Rusya, Kemerovo |
| Konuşan kişi sayısı: | 412 000 |
| Sıralama: | ? |
| Dil Grubu Sınıflandırma: | Ural-Altay dil ailesi (tartışmalı)
|
| Resmî Durum | |
| Resmî dil olduğu ülkeler: | Karakalpakistan |
| Dili düzenleyen kurum: | - |
| Dil Kodları | |
| ISO 639-1 | - |
| ISO 639-2 | kaa |
| SIL | kaa |
| Ayrıca bakınız: Dil – Dil aileleri |
|
Karakalpakça bir Türk lehçesi. Bazı araştırmacılar tarafından Kazakça'nın bir şivesi olarak görülür. Çünkü Kazakça'ya oldukça benzemektedir. Alfabe, Kazak Kiriline çok benzemektedir. Özbekistan'ın kuzeyinde konuşulur. Karakalpakça'yı bir Kazak şivesi olarak gören Türkologlar Karakalpakça'ya Güney Kazakçası da derler.
Karakalpakça için Özbek-Latin alfabesi de kullanılır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Alfabe
| Kiril | Latin | IPA | Kiril | Latin | IPA | Kiril | Latin | IPA | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Аа | Aa | a | Ққ | q | Фф | Ff | f | |||
| Әә | A'a' | æ | Лл | Ll | l | Хх | Xx | x | ||
| Бб | Bb | b | Мм | Mm | m | Ҳҳ | Hh | h | ||
| Вв | Vv | v | Нн | Nn | n | Цц* | ts | ʦ | ||
| Гг | Gg | g | Ңң | N'n' | ŋ | Чч* | sh | ʧ | ||
| Ғғ | G'g' | ɣ | Оо | Oo | o | Шш | SHsh | ʃ | ||
| Дд | Dd | d | Өө | O'o' | œ | Щщ* | sh | ʃ | ||
| Ее | Ee | e | Пп | Pp | p | Ъъ* | ||||
| Ёё* | yo | jo | Рр | Rr | r | Ыы | Iı | ɯ | ||
| Жж | Jj | ʒ | Сс | Ss | s | Ьь* | ||||
| Зз | Zz | z | Тт | Tt | t | Ээ | Ee | e | ||
| Ии | İi | i | Уу | Uu | u | Юю* | yu | ju | ||
| Йй | Yy | j | Үү | U'u' | y | Яя | ya | ja | ||
| Кк | Kk | k | Ўў | Ww | w |
[değiştir] Kazak Alfabesiyle farkları
Kazak alfabesinde bulunan "Ii" harfi Karakalpak Kirilinde görünmemektedir. Ayrıca Karakalpaklar'ın Özbek latinine geçme eğilimleri vardır. Karakalpakça'da "Ii" yerine "Ии" vardır.
[değiştir] Özellikler
- y>j (c) olayı bu lehçede de görülebilir. жазыўшы (jazıwşı)- yazar, yazıcı
- Eski Türkçe'deki "ğ"'lerin y'ye dönüştüğü söylenebilir. Mesela eski Türkçe mastar eki olan "-ığ" Karakalpakça'da "-ıw" şeklindedir.
- Özbekçe'den Arapça-Farsça kelime haznesi bakımından etkilenmiştir.
- Çoğul eklerinde Kazakça'daki gibi -lar, -ler'in dışında -dar, -der, -tar, -ter şekilleri yoktur. Yani Karakalpakça'da bu ek sadece -lar, -ler şeklindedir. Örneğin Kazakça'da "kendilerinin" anlamındaki "өздерінің (özderiniñ)" Karakalpakça'da "өзлериниң (özleriniñ)" şeklindedir.
- Bazı değişmeler Kazakça'dan farklı olarak olmamıştır. Mesela Kazakça'da "söylesetin" "konuşan" şeklindeki bir anlamdadır. Bu kelimedeki -tin kısmı Eski Türkçe'deki -tuğın şeklindeki ekten gelir. Karakalpakça'daysa bu ek değişmemiştir ve tek şekillidir: "söylesetuğın"
- Karakalpakça'da ş>s değişmesi de vardır: söyleş->söyles- gibi...
- Karakalpakça'da ç>ş değişmesi de görülür: qança>qanşa...
[değiştir] Dış bağlantılar
 |
Dil ile ilgili bu madde bir taslaktır. İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
