Musa Kâzım Külliyesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Musa Kâzım Külliyesi, Bağdad, Kâzımiye'de bulunur.
Hz. Ali’nin (r.a.) neslinden olup Şiîlerin VII. İmamı olan Musa Kâzım ile torunu Muhammed Cevad’ın (Şiîlerin IX. imamı) ilk mezarları kerpiçten olup 779 yılında Harun Reşid tarafından yaptırılmıştır. Halife Muktedî bi Emrillah zamanında Sultan Berkiyaruk’un vezirlerinden Mecd-ül-mülk el Birevistanî bu kerpiç mezarı türbe haline getirerek, etrafına odalarla 2 minareli bir cami ilâve ettirmiştir. Halife Nâsır lidînillah (1179-1255) sahnın etrafına revaklar yaptırarak lâhitleri abanoz ağacı ile kaplatmıştır. Daha sonra Zahir bi Emrillâh’ın başlatıp, 1226’da ölümü üzerine oğlu Mustansır (1246-1242) tarafından tamamlattırılan Musa Kâzım Türbesi, o devrin mimarî modası olan Selçuklu tarzı mukarnaslı kubbe ile örtülmüştür. Şah İsmail tarafından yıktırılan Selçuklu yapıları yerine 1515’te 2 kubbeli yeni bir türbe yapılmıştır. Sultan II. Selim 1570 yılında türbenin bitişiğine büyük bir cami ile, kuzeybatısına bir minare ilâve ettirmiş, 1796’da Kacar Emiri Şah Ağa Muhammed kubbeleri altınla kaplatmıştır. 1880’de Refik Selim Paşa; 1904’te Sultan II. Abdülhamid; 1977-1978 ve 1982 yıllarında da Irak Vakıflarınca tamir edilmiştir. Minare kaidesinde, Sultan II. Selim’e ait kitabe mevcuttur.
Musa Kazım Külliyesi, ortada türbe ve cami ile, geniş bir avlunun etrafında sıralanan medrese, imaret, imam-şeyh-hadim odaları ve kütüphanelerin yer aldığı 2 katlı revaklı hücrelerden oluşmaktadır. Türbe revaklarının dışında köşelerde 4 büyük; türbe duvar köşelerinde sembolik 4 küçük minare yer almaktadır. Külliye, özellikle türbe, Şiîlerin önemli ziyaret yerlerinden biridir.
Kale şeklinde görünen külliyenin dış duvarları tuğladan yapılmış, üzeri mermerle kaplanmıştır. Bu duvarlar aynı zamanda avlu etrafında sıralanan hücrelerle üst kattaki galerilerin de dış duvarları durumundadır. Külliyeye -kuzey dışında- üç yönden 3 taçkapıyla girilmektedir. Taçkapılar, yapı olarak birbirinin aynısıdır. İç tarafta, sivri kemerli kapı üstünde, yüksek kuşatma kemerine kadar uzanan ve kaş kemerle sona eren süsleme panoları yer almaktadır. Kemerlerin iki yanındaki bölümler dörder sıralı; alt ve üsttekiler sivri kemerli sathî nişlerle teşkilâtlandırılmıştır. Üst kemer boşluklarında bütün iç cepheyi saran ayet kitabesi mevcuttur. Taçkapıların iki yanında üst katlara çıkılan merdiven kapılarıyla merdivenleri aydınlatan pencereler bulunmaktadır.
