Vitiligo
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Konu başlıkları |
[değiştir] Vitiligo
Ayrıca bkz: Ala, Alaca
[değiştir] Vitiligo'nun Tanımı
Genel anlamda vücüda rengini veren pigmentleri üreten melonositlerin düzensiz çalışması sebebiyle; Öncelikle ten’de, ağız, burun ve genital organların iç zarlarında, gözün retina tabakasında, renk kayıplarına (deride beyazlaşma) ve tahribatına yol açan bir rahatsızlıktır. Yani renk kayıpları bedenin her yerinde olabilir. Saçlı ve tüylü bölgelerde ortaya çıkan vitiligo, bunların da beyazlaşmasına neden olur. Vitiligo’ sebebi tam anlamıyla bilinmemektedir ancak doktorların ve araştırmacıların sebepler konusunda çeşitli teorileri bulunmaktadır. Bir görüşe göre; antibodies üreten bazı bünyelerde, bünye melonositleri kendisi tahrip etmektedir. Başka bir görüş ise melonositler kendi kendilerini tahrip etmektedirler. Bazı teorisyenler aşırı güneş yanığının
Veya duygusal çöküntü ve stresin vitiligo’yu başlattığını rapor etmişlerdir. Bütün bunlara rağmen yukardaki teorilerden hiçbiri bilimsel olarak kanıtlanmış değildir.
[değiştir] Belirtileri
Vitiligo gelişen kişilerde ilk belirti ciltte beliren beyaz lekelerdir. (depigmentation) Bu lekeler; eller, ayaklar, kollar yüz ve dudaklar gibi güneşe açık kısımlarda daha yaygın olabilir. Beyaz lekelerin oluştuğu diğer bölgeler ise; koltukaltları, kasıklar, ağız çevresi, gözler, burun deliği, genital organlar ve karın civarı olabilir.
- Pigment : Vücudu kaplayan doku hücrelerindeki renk özü
- Melonosit : Melanin üreten özel deri hücresi
- Antibody : Vücudun bağışıklık sistemi tarafından
- Melonosit : Melanin üreten özel deri hücresi
bakteri ve virüs gibi enfeksiyon yapıcılara ve diğer yabancı unsurlara karşı koruyucu proteinler üretilir. Bazı elverişli durumlarda bu proteinler amaçları dışında doğrudan vücudun çeşitli kısımlarına saldırabilir. Bu durum Autoimmün Sistem Bozukluğu’dur. Bu antibodilere autoantibodies denir. Vitiligo genellikle üç değişik şekilde de ortaya çıkabilir. Birinde; renk kaybı bir ya da bir iki yerde kısıtlı olarak ortaya çıkar. (Focal Pattern) Bazı kişilerde vücudun sadece bir yüzünde görünür. (segmental pattern) Ancak çoğu kişilerde renk kaybı ve lekeler vücudun her yerinde meydana gelebilir. (Generalized pattern) Bazı vakalarda, beyaz lekelere ilave olarak; saçlarda, sakallarda, kaş ve kirpiklerde grileşme ve beyazlama meydana gelebilir. Koyu renkli kişilerde ise ağız içinde de renk kayıpları olabilir.
[değiştir] Beyaz Lekeler yayılır mı ?
Vitiligonun yayılma aşamasında önlenmesi için bir yol bulunmamaktadır.Bazı kişilerde beyaz lekelerde yayılma olmaz. Fakat vitiligo genel olarak vücudun diğer bölgelerine yayılmaya eğilimlidir. Yayılma bazı kişilerde hızlı ya da yavaş seyredebilir ve yıllarca sürebilir. Fiziksel ve duygusal baskıların yayılma sürecini hızlandırdığı rapor edilmiştir.
[değiştir] Vitiligo Tanı’sı (Teşhis) Nasıl Konulur ?
Bir Doktor bir kişiye Vitiligo tanısı koyduğunda ilk ve genel olarak kişinin Sağlık Geçmişini inceler. Aradığı faktörlerden bazıları; genetik (kalıtsal) olarak hastanın ailesinde geçmişte görülüp görülmediği; hastalığın başlamasından 2-3 ay önce ciltte kızarıklık, güneş yanığı ya da başka cilt travmalarının olup olmadığı; erken yani 35 yaşından önce saç beyazlaması görülüp görülmediği gibi sorular sorulur. Bunlara ilaveten doktorun bilmesi gereken başka şeyler de vardır. Bunlar ailede, hastada ya da akrabalarından birinde alerji olup olmadığı ya da hastanın güneşe karşı aşırı hassasiyeti olup olmadığı gibi hususlardır.. Bunlardan sonra doktor hastayı genel bir muayeneden geçirir, mehtemelen hasta deriden bir parça örnek olarak alınabilir. Kan testi yapılıp hücre sayımı ve tiroit bezinin durumu incelenebilir. Bazı hastalarda doktor çeşitli göz testleri isteyebilir. Bunun yanında yapılacak testlerle hastada antinükleer antibody lerin varlığı da aranabilir.Bu testler hastanın başka autoimmune hastalıklarına sahip olup olmadığını belirler.
== Hastalar Vitiligonun duygusal ve psikolojik sonuçlarıyla nasıl başa çıkmalıdır? ==
Hastaların görünüşlerinde vitiligodan kaynaklanan değişmeler, onların psikolojilerinde ve duygularında, hayatlarında ve işlerinde sorunlara yol açabilir. Bu rahatsızlığa yakalananlarda eğer hastalık yüz, eller,kollar, bacaklar gibi görünen yerlerde ise duygusal stres görülebilir. Görünüşüne en az önem veren insanlar bile çok yaygınlaşmış vitiligoyla harap olabilirler. Bazı hastalar başkaları nasıl düşünür diye sıkılıp utanç duyabilirler hatta depresyona girebilirler.
Bazı stratejiler insanlara vitiligo ile başa çıkmada yardımcı olabilir. İlk olarak hastanın; hastalığı iyi bilen, güncel gelişmeleri iyi takip eden ve hastalığı ciddiye alan bir doktor bulması gerekir. Doktorun iyi bir dinleyici ve hastaya duygusal destek de olabilecek yapıda olması gereklidir. Hastalar da duygularını doktorlardan gizlememelidirler. Doktorlar kendilerine yardımcı olacak şekilde eğitilmişlerdir ve eğer Doktor psikolojik olarak hastaya yardımcı olamayacaksa, hastayı, duygusal yönden de daha iyi yardımcı olabilecek kişilere yönlendirebilirler. Hastalar da ayrıca hastalık ve tedavisi hakkında çok iyi bilgilenmeli ve tedavi hakkında kararlı olmalıdırlar.
Hastaların diğer vitiligo hastalarıyla konuşup tanışmaları da hastalıkla ve psikolojik sorunlarınyla başa çıkmalarında yardımcı olan bir faktördür. Yabancı ülkelerde kurulmuş bazı dernek ve vakıflar hastalara ve yakınlarına geniş bilgi ve maddi ve manevi (psikolojik) destek sağlamaktadır. Hasta yakınları ve arkadaşları da hastaya destek sağlamalıdırlar.
Bazı insanlar vitiligonun üstünü kapatan kozmetik çözümlere yönelmektedirler. Bunlar geçici olarak görünüşü düzeltmektedir ama doğru marka ve tür kozmetiğin bulunması için bir çok deneme de gerekebilmektedir.
[değiştir] Vitiligoyu ilk teşhis eden bilim adamı
13. yüzyılın ünlü hekimlerinden İbn Nefis, önce Şam´da [[Nureddin Zengî Hastahanesi]]´nde ve daha sonra Kahire´de Kalavun Hastahanesi´nde doktor olarak çalışmıştır. İbn Sinâ´nın Kanun´unun Anatomi Kısmı İçin Açıklama başlıklı bir eser kaleme almış ve burada Galenos´un kan dolaşımına ilişkin görüşlerine itiraz etmiştir. Galenos, kalbin sağ ve sol karıncığı arasındaki duvarda deliklerin bulunduğunu ve kanın bu deliklerden kalbin sağ tarafından sol tarafına geçtiğini düşünüyordu. İbn Nefis yapmış olduğu incelemeler sonucunda, kalbin sağ ve sol karıncığı arasındaki duvarda gözle görülen veya görülmeyen her hangi bir deliğin bulunmadığını belirlemiştir; öyleyse kalbin sağ tarafına gelen kanın akciğerlere gidip temizlendikten sonra, kalbin sol karıncığına gelmesi gerekiyordu ki bugün buna küçük kan dolaşımı adını veriyoruz.
İbn Nefis´in söz konusu eseri İslâm Dünyası´nda ve Osmanlılarda biliniyordu, ama önemli bir buluş yaptığı farkedilmemişti. Sonraları, 16. yüzyılda küçük kan dolaşımı Micheal Servetus (1511-1553) ve Realdo Colombus (1516-1559) tarafından yeniden keşfedilmişti.
Arapça ve Latince bilen Servetus, Hıristiyanlığın Yeniden Düzenlenmesi adlı dinî eserinde yayımlamış olduğu küçük kan dolaşımına ilişkin bilgisini, muhtemelen İbn Nefis´in Avrupa´da Arapça ve Latince olarak basılmış olan eserinden öğrenmişti.
Colombus ise Padua´da tıp dersleri veriyordu; İbn Nefis´in eserinin Latince nüshası İtalya´da Latince olarak basıldığına (1547) göre, küçük kan dolaşımını bu eserden öğrenmiş olmalıydı.
İbn Nefis, yukarıdaki buluşundan da anlaşılacağı gibi, iyi bir gözlemciydi; özellikle bulaşıcı hastalıklarla ilgilenmiş ve o güne kadar belirlenememiş bazı hastalıkların teşhis ve tedavileriyle ilgili tatminkâr açıklamalar vermişti. Bunlar arasında vitiligo (deride pigment kaybı dolayısıyla görülen beyaz lekeler) ve bazı deri hastalıkları da bulunuyordu.
== Kaynak ==
Bilgiler VitiligoTÜRK - Dünyadaki İlk ve Tek Türkçe Vitiligo Dayanışma Web Sitesiinternet sitesinden alınmıştır. Sayfa, www.vitiligoturk.com adresinde Türkçe yayın yapmaktadır.
