Yeni-Kantcılık

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Yeni-Kantcılık 19. yüzyılın ortalarında başlayıp günümüze kadar devam etmiş olan bir felsefe akımıdır. Eduard von Hartmann ile Helmholtz'un Kant'a yönelik yürüttükleri çalışmalar, Otto Liebmann'ın "Kant'a dönelim" (zurück zu Kant!) çağrısı, Friedrich Albert Lange'nin Kant'ın bilgi teorisini değerlendiren çalışması, Yeni-Kantçılığın doğuşunda etkili ve belirleyici olmuştur.

Bu eğilim felsefe tarihinin en uzun süreli eğilimlerinden biri olarak kabul edilir, çünkü günümüze kadar gelen ve hala devam eden bir felsefi tutumu ifade eder. Buna yanı sıra özellile 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başlarında etkili olduğu söylenebilir. Pozitivist eğilime karşın bir tepki olarak doğup geliştiği de belirtilebilir.

Doğa bilimlerinin idealleştirilmesi, Sosyal Darvinizm'in yaygınlaşması ve pozitivist bilimin giderek güçlenmesine karşı, felsefe içinde gelişen tepki kendisini yeni-kantcılık olarak ortaya koyar. Yeni-Kantcılar ayrıca Hegelci idealizme olduğu gibi Marksist materyalizme de tepkilidirler. Kantçı düalizm bu yeni-kantcılık eğiliminin temel ilkesidir.Bu düalizm fenomen-numen ayrımı üzerien kuruludur ve yeni-kantcı okulların hepsi bu ayrımı sürdürürler.

Yeni-Kantcı felsefe, kürsü felsefesi ya da akedemik felsefe olarak da adlandırılır, bunun başlıca sebebi bu akımın genellikle üniversite profesörü olan filozoflar tarafından geliştirilmiş olmasıdır. Yeni-Kantcılık doğa bilimleri eleştirisine paralel olarak bir kültür-bilimleri epistemolojisi geliştirir.Yeni-Kantcı okulların belli başlıları şöyledir;

1. Fizyolojik Okul (Helmholtz, Lange)
2. Heidelberg Okulu (Windelband, Rickert)
3. Magburg Okulu (Cohen, Natorp, Cassier)
4. Sosyolik Yeni Kantcılık (Georg Simmel)
5. Göttingen Okulu (Nelson)