Họ Dứa

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Họ Dứa

Bromelia karatas

Phân loại khoa học

Giới (Kingdom):	Plantae
Ngành (Division):	Magnoliophyta
Lớp (Class):	Liliopsida
Bộ (Ordo):	Poales
Họ (Familia):	Bromeliaceae Juss.

Các chi

Xem văn bản

Họ Dứa (danh pháp khoa học: Bromeliaceae) là một họ lớn của thực vật có hoa có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới và các khu vực có khí hậu nóng của Tân Thế giới. Họ này bao gồm cả các loài thực vật biểu sinh, chẳng hạn loài rêu Tây Ban Nha (Tillandsia usneoides) cũng như các loài thực vật tự dưỡng sống trên đất như dứa (Ananas comosus). Nhiều loài trong họ này có khả năng lưu trữ nước trong "quả" được tạo ra nhờ sự chồng lên nhau khá chặt của các gốc lá. Tuy nhiên, họ này là đa dạng đủ để bao gồm cả các loại dứa có "quả", các loài thực vật biểu sinh Tillandsia lá xám lấy nước từ các cấu trúc lá gọi là túm lông, và thậm chí một lượng lớn các loài thực vật mọng nước cư trú trong các sa mạc.

Loài dứa lớn nhất là Puya raimondii, cao tới 3-4 m với hoa cao tới 9-10 m, và loài nhỏ nhất có lẽ là rêu Tây Ban Nha.

[sửa] Đặc điểm

Tillandsia usneoides sinh trưởng như một loại thực vật biểu sinh

Cây thân cỏ, phần lớn sống biểu sinh trên thân các cây to, một số ít sống trên đất. Thân ngắn, mang những lá hình giải xếp thành hoa thị ở gốc. Hoa tập hợp thành bông, chùm hay chùy. Nhiều loài có lá bắc có màu sặc sỡ. Hoa mẫu 3. Quả mở (ở các chi có bầu trên) và quả mọng (ở các chi có bầu dưới). Hạt bé, nội nhũ bột. Cây họ Dứa có nhiều đặc điểm sinh thái đặc biệt. Rễ của các loài biểu sinh chủ yếu để bám vào thân cây chủ, ở một số loài rễ hoàn toàn không phát triển. Lá mọc chụm lại ở gốc thành hình phễu, trong có nước và chất hữu cơ bị phân hủy, nên là môi trường sống thích hợp cho một số động vật và thực vật nhỏ (một số cây ăn thịt, giáp xác thấp, lưỡng thê v.v). Gốc lá hút nước và chất dinh dưỡng thay cho rễ. Ở nhiều loài lại có lông và mô giữ nước phát triển.

[sửa] Phân bổ

Họ Dứa gồm khoảng 50 chi và 1.700-2.000 loài, phân bổ ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Mỹ. Tại Việt Nam có 2 chi với 2 loài

[sửa] Các chi

Abromeitiella Mez
Acanthostachys Klotzsch
Aechmea Ruiz & Pav.
Ananas Mill
Andrea Mez
Androlepis Brongn. ex Houllet
Araeococcus Brongn
Ayensua L.B.Sm.
Billbergia Thunb.
Brewcaria L.B.Sm., Steyerm. & H.Rob
Brocchinia Schult.f.
Bromelia L.
Canistrum E.Morren
Catopsis Griseb.
Connellia N.E.Br.
Cottendorfia Schult.f.
Cryptanthus Otto & A.Dietr.
Deuterocohnia Mez
Disteganthus lem.
Dyckia Schult.f.
Encholirium Mart. ex Schult.f.
Fascicularia Mez
Fernseea Baker
Fosterella L.B.Sm.
Glomeropitcairnia Mez
Greigia Regel
Guzmania Ruiz & Pav.
Hechtia Klotzsch
Hohenbergia Schult.f.
Hohenbergiopsis L.B.Sm. & Read
Lindmania Mez
Lymania Read
Mezobromelia L.B.Sm
Navia Schult.f.
Neoglaziovia Mez
Neoregelia L.B.Sm.
Nidularium Lem.
Ochagavia Phil.
Orthophytum Beer
Pitcairnia L'Her.
Portea K. Koch
Pseudaechmea L.B.Sm. & Read
Pseudananas Hassl. ex Harms
Puya Molina
Quesnelia Gaudich.
Ronnbergia E.Morren & Andre
Steyerbromelia L.B.Sm
Streptocalyx Beer
Tillandsia L.
Vriesia Lindl.
Wittrockia Lindm.

[sửa] Trồng và sử dụng

Chỉ có một loài dứa (Ananas comosus), là có giá trị quan trọng trong thương mại trong vai trò của một loại cây trồng thực phẩm. Nhiều loài dứa khác là các loại cây cảnh phổ biến.

Quả dứa

[sửa] Cây dứa

Loài dứa có giá trị kinh tế nhất là loài thuộc chi Ananas với danh pháp khoa học Ananas comosus (Merr.) với nhiều giống khác nhau. Loài dứa này là loại cây ăn quả nhiệt đới nổi tiếng. Hoa tập hợp quanh một trục lớn thành bông ngắn, mỗi hoa mọc ở kẽ một lá bắc màu tím, bầu dưới, quả mọng. Quả dứa là một quả phức, phần ăn được gồm trục hoa và các lá bắc mọng nước, còn quả thật nằm trong các mắt dứa.

Ở Việt Nam hiện biết có trồng 4 giống sau:

Dứa ta (Ananas comosus spanish hay Ananas comosus sousvar red spanish) là cây chịu bóng tốt, có thể trồng ở dưới tán cây khác. Quả to nhưng vị ít ngọt.
Dứa mật (Ananas comosus sousvar Singapor spanish) có quả to, thơm, ngon, trồng nhiều ở Nghệ An.
Dứa tây hay dứa hoa (Ananas comosus queen) được nhập nội từ 1931, trồng nhiều ở các đồi vùng trung du. Quả bé nhưng thơm, ngọt.
Dứa không gai (Ananas comosus cayenne) được trồng ở Nghệ An, Quảng Trị, Lạng Sơn. Cây không ưa bóng. Quả to hơn các giống trên.