Nguyễn Đức Từ Chi
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Giáo sư Từ Chi (1925–1995) là nhà dân tộc học hàng đầu của Việt Nam thế kỷ 20, chuyên gia về người Mường và làng xã người Việt. Ông được biết đến là một nhà dân tộc học, dịch giả, biên tập viên và là một người thầy đáng kính.[1]
Mục lục |
[sửa] Tiểu sử
Từ Chi tên đầy đủ là Nguyễn Đức Từ Chi, thuộc dòng họ Nguyễn Đức ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, một dòng họ Nho học nổi tiếng. Ông nội Giáo sư là Nguyễn Hiệt Chi, sĩ phu Duy Tân, một trong những người sáng lập ra Công ty Liên thành và Trường Dục Thanh ở Phan Thiết. Người em ông nội là Nguyễn Hàng Chi, chí sĩ Duy Tân, cầm đầu phong trào chống thuế ở Nghệ Tĩnh, bị Pháp xử chém năm 1908. Bố ông là Bác sĩ Nguyễn Kinh Chi (nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế thời kháng chiến chống Pháp và Đại biểu Quốc hội khóa I-IV). Chú ruột là nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, Giáo sư Nguyễn Đổng Chi.
Ông sinh tại Đồng Hới ngày 17 tháng 12 năm 1925, học Trường Pellerin ở Huế, đậu Tú tài năm 1945. Từ 1945 đến 1952 ông ở trong đội quân Nam tiến chiến đấu ở mặt trận phía Nam Trung Bộ với chức Chính trị viên Đại đội. 1953 ông ra Việt Bắc công tác ở Việt Nam thông tấn xã. Năm 1957 ông vào học Khoa Sử, Đại học Tổng hợp Hà Nội khóa 2. Tốt nghiệp năm 1960, được cử sang Guinée làm chuyên gia về giáo dục. Tại đây ông liên tục đi điền dã và chuẩn bị tư liệu để trình một luận án về Đế quốc Gao, tức Đế quốc Songhai Tây Phi, nhưng khi về nước không được bảo vệ. Trở về, ông công tác ở nhiều cơ quan: Viện Sử học, Viện Dân tộc học, Viện Mỹ thuật, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam và tạp chí Văn hóa nghệ thuật. Năm 1979-1980 ông được mời sang Pháp trình bày tại Đại học Sorbonne Paris về những kết quả nghiên cứu của mình về người Mường. Ông mất ngày 15 tháng 10 năm 1995 tại Hà Nội.
[sửa] Giải thưởng
Ông đã được Nhà nước Việt Nam phong học hàm Phó giáo sư năm 1984 và truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 2 năm 2000, cho bốn công trình: "Cơ cấu tổ chức của làng Việt cổ truyền ở Bắc Bộ" (1984), "Hoa văn Mường" (1978), "Hoa văn các dân tộc Djarai-Bhana" (1986) và "Người Mường ở Hoà Bình" (viết nhiều năm, công bố hoàn chỉnh 1995). Ngoài ra ông còn có nhiều công trình viết chung, nhiều công trình đăng trên các tạp chí chuyên ngành có khám phá độc đáo, nhiều sách và ấn phẩm dịch. Với công trình viết bằng tiếng Pháp "Vũ trụ quan Mường" (La Cosmologie Mương, Paris, 1997) ông được giới dân tộc học ở nước ngoài, nhất là ở Pháp coi như chuyên gia số một về người Mường. Giáo sư George Condominas nhận định về ông: "Nếu con người bác học khiến ta phải khâm phục thì con người vừa khiêm tốn vừa uyên bác mà không kiểu cách, có óc hài hước, sâu sắc trong ngôn từ và trong hội họa, thoải mái trong cách ăn mặc - đã thu hút lập tức và lâu bền cảm tình của người khác". Nhiều kiến giải sắc sảo của ông vẫn được học trò truyền tụng.
[sửa] Chú giải
- ▲ Báo Quân đội Nhân dân điện tử [1], 14 tháng 10, 2005.
[sửa] Liên kết ngoài
- Nguyễn Từ Chi, Góp phần nghiên cứu văn hoá và tộc người, lưu của google
- Từ Chi - nhà khoa học chân chính nhưng nghèo khổ
- Nguyễn Huệ Chi, Từ Chi – Anh tôi, lưu của google
- Trưng bày Từ Chi – Nhà dân tộc học
- Bàn giao di cảo của GS Từ Chi cho bảo tàng Dân tộc học Việt Nam
- Từ Chi nhà dân tộc học bậc thầy
- Di cảo Từ Chi và câu chuyện "Con đường dân tộc học"
