Sông Thái Bình
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Hệ thống sông Thái Bình hợp bởi sông Cầu, sông Thương và sông Lục Nam với tổng chiều dài khoảng 1.650 km và diện tích lưu vực khoảng 10.000 km2.
Sông Cầu dài 290 km, bắt nguồn từ Bắc Kạn chảy qua Chợ Chu tỉnh Thái Nguyên và là ranh giới hai tỉnh Bắc Giang - Bắc Ninh. Sông Thương phát nguyên từ Lạng Sơn chảy qua phủ Lạng Thương tỉnh Bắc Giang và dài khoảng 80 km. Sông Lục Nam phát nguyên từ cao nguyên An Châu tỉnh Bắc Giang, chảy qua Lục Nam cũng thuộc Bắc Giang và dài khoảng 100 km. Chỗ hợp lưu của các con sông Cầu, Thương, Lục Nam, Đuống, Kinh Thầy và nhánh chính sông Thái Bình gọi là Lục Đầu Giang, do là nơi sáu con sông gặp nhau. Các sông này hợp nhau tại Phả Lại thành sông Thái Bình, dòng chính của hệ thống sông này, chảy qua tỉnh Hải Dương và đổ ra biển bằng cửa Thái Bình dài 385 km là ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Vĩnh Bảo của thành phố Hải Phòng. Một đoạn ngắn của sông Thái Bình trước khi ra biển là ranh giới tỉnh Thái Bình và thành phố Hải Phòng. Do hệ thống sông Thái Bình có nối với sông Hồng bởi sông Đuống (ở thượng lưu) và sông Luộc (ở hạ lưu) nên đôi khi người ta còn gọi hệ thống này là hệ thống sông Hồng - Thái Bình và nó tạo ra khu vực đồng bằng Bắc Bộ.
Các chi lưu khác chảy ra biển của hệ thống sông Thái Bình đều nằm về phía tả ngạn sông Thái Bình:
- Sông Kinh Thầy, một chi lưu của sông Thái Bình từ Phả Lại, đến Thạch Liên chia thêm một nhánh nhỏ là sông Kinh Môn, hai nhánh này nhập lại trước khi đổ ra biển ở cửa Cấm, Hải Phòng. Đoạn này gọi là sông Cấm, dài 30 km. Cảng Hải Phòng nằm trên cửa sông này. Sông Cấm là ranh giới của các huyện Thuỷ Nguyên và An Hải.
- Sông Lạch Tray, dài 45 km, là nhánh của sông Kinh Thầy từ Kênh Đồng, nối với sông Văn Úc chảy ngang qua Hải Phòng, qua địa phận huyện Kiến An, An Hải ra biển bằng cửa Lạch Tray. Sông Văn Úc có một chi lưu là sông Hương (không nhầm với sông Hương ở Huế), một đoạn có tên sông Rạng, đổ ra cửa Văn Úc.
- Phân lưu cuối cùng của sông Thái Bình là sông Đá Bạch, tức sông Bạch Đằng hay Bạch Đằng Giang, dài 32 km là nhánh của sông Kinh Môn, cửa sông là một vùng lầy rộng lớn gọi là cửa Nam Triệu là ranh giới của tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng.
Ngoài ra còn các sông nhánh khác như sông Lai Vu, sông Giá (Thuỷ Nguyên), sông Đa Độ (Kiến An - Đồ Sơn), sông Tam Bạc v.v.
[sửa] Lưu lượng
Do phần lớn lưu vực của hệ thống sông Thái Bình bắt nguồn từ các vùng đồi trọc miền Đông Bắc, đất đai bị xói mòn nhiều nên nước sông rất đục, hàm lượng phù sa cao. Do đặc điểm lòng sông rộng, ít dốc, đáy nông nên sông Thái Bình là một trong những sông bị bồi lấp nhiều nhất. Theo tài liệu thực tế thì mức nước lũ lụt lịch sử sông Thái Bình đo được tại Phả Lại năm 1971 đạt tới 7,21 m với lưu lượng lớn nhất tại Cát Khê, Bến Bình là 5.000 m3/s. Lưu lượng nước hàng năm đạt khoảng 53 tỷ m3.
