Wiki
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Wiki (phát âm như "Uy-ki"; từ tiếng Hawaii wikiwiki, có nghĩa "nhanh"; cũng được gọi là công trình mở) là một loại ứng dụng xây dựng và quản lý các trang thông tin do nhiều người cùng phát triển. Đặc điểm nổi bật của wiki là thông tin không được xây dựng một cách tập trung theo nguyên tắc phân quyền như thường thấy ở các ứng dụng CMS hay forum mà theo nguyên tắc phân tán: ai cũng có thể chỉnh sửa, thêm mới, bổ sung thông tin lên các trang tin và không ghi lại dấu ấn là ai đã cung cấp thông tin đó. Tác giả của wiki theo triết lý của những người đã xây dựng phần mềm wiki là: tác giả của thông tin này là chúng ta. Những trang tin như vậy được xây dựng và bổ sung dựa trên động lực của cộng đồng.
Wiki là một website có tính chất riêng tư cho một nhóm (tổ chức, cộng đồng). Không giống như một website truyền thống chỉ phục vụ cho mục đích đọc, xem thông tin, wiki cho phép người dùng nó có thể soạn thảo, sửa đổi, cập nhật thông tin trực tiếp lên web theo kiểu đóng góp thông tin. Điểm đáng chú ý của wiki là người dùng không nhất thiết phải biết về Web, HTML.
Wikipedia, một dự án để xây bách khoa toàn thư, có lẽ là wiki nổi tiếng nhất trên thế giới, nhưng cũng có thể sử dụng hình thức wiki theo nhiều mục đích khác.
[sửa] Lịch sử
Phần mềm đầu tiên được gọi là wiki, WikiWikiWeb, do Ward Cunningham đặt tên. Cunningham nhớ một nhân viên tại Sân bay quốc tế Honolulu chỉ ông sử dụng tuyến xe buýt Chance RT-52 gọi là "Wiki Wiki". Theo Cunningham, "Tôi chọn wiki-wiki là cụm từ điệp âm thay thế cho 'quick' để tránh vụ đặt tên cái này là 'quick-web'." Wiki Wiki là từ láy của wiki, từ tiếng Hawaii có nghĩa "nhanh". Từ wiki gọi tắt cho wiki wiki. Đôi khi từ này được giải thích là từ cấu tạo ngược (backronym) của "cái mà tôi biết là như thế" (what I know is), cách giải thích đó miêu tả các chức năng đóng góp, lưu giữ, và trao đổi kiến thức.
Theo Cunningham, ý kiến "wiki" bắt nguồn từ một ngăn xếp ông tạo ra trong HyperCard vào cuối thập niên 1980. Vào khoảng mười năm sau, công nghệ wiki từ từ được công nhận là một cách đầy hứa hẹn để quản lý tri thức bí mật và công khai,[cần chú thích] và khả năng này dẫn đến dự án bách khoa toàn thư Nupedia, về sau trở thành Wikipedia. Vào đầu thập niên 2000, công nghệ wiki được nhận vào hãng trong vai phần mềm cộng tác. Nó thường được sử dụng để hỗ trợ giao thông trong dự án, xây dựng intranet, và viết tài liệu, mới đầu cho những người quen sử dụng máy tính. Vào tháng 12 năm 2002, Socialtext khởi đầu sản phẩm wiki nguồn mở thương mại. Phần mềm wiki nguồn mở có sẵn rộng rãi và được tải xuống và cài đặt nhiều vào những năm này. Ngày nay một số công ty sử dụng wiki như phần mềm cộng tác duy nhất và để thay cho intranet khó thay đổi. Phần mềm wiki có thể được sử dụng nhiều hơn ở những công ty, đằng sau bức tường lửa, đối với Internet công cộng.
[sửa] Xem thêm
- Bliki
- CyborgLog
- Danh sách wiki
- Phần mềm xã hội
- Mạng máy phục vụ (server farm)
[sửa] Liên kết ngoài