Beatrys

From Wikipedia

Beatrys es e belangryke Middelnederlandsche Marialegende uut de veertiende eeuwe.

Inoud

1 't Veroal
2 Mariavererienge
3 Andschrift en Toale
4 Fragment
5 Externe koppeliengn

[bewerk'n] 't Veroal

De legende van Beatrys es ol styf oud en wos ol langer bekend in vele land'n. 't Goat over e nunne die kosteresse es in e klooster moa gekweld es deur de liefde (vs. 213: Minne worpt mi onder voet). Ze sprikt were of mei eurn jeugdvriend en smyt uuteindelyk eur kappe over d'oage. Z'angt de sleuters van de kappelle an 't Mariabeeld, en tope zett'n ze toen an noa e verre stee.

Ze leevn zeevn joarn lyk keuniengn in Vrankryk en kryg'n binsdien twee joenges. Moa oen ze ol under geld verbuuschd ein, lat y ze zitt'n. Beatrys bluuft ollene achter mei de kinders, zonder geld, zonder teet'n. Zeevn joarn lank leeft ze in de grotste oarmoe. Ze komt ollene moa rond deur te beedeln en eur te prostitueern (vs. 448-450: Ic moet gaen dorden noet Buten der stat op tfelt Ende winnen met minen lichame ghelt).

In ol eur miserie lat ze nie na om doagelyks te leezn vo Maria, en ze krygt spyt van 't gene da ze gedoan eit. Uutendelyk besluut ze were te keern na 't stee woa da eur klooster stoat. Ze klopt an by e vriendelyk oud wuuf die eur en de kinders wilt upvangn. Oe ze an da wuuf vroagt wuk da d'r vroeger mei de kosteresse es gebeurd, wit da wuuf van niet'n.

Uut curiositeit goat ze 's anderendoags na 't klooster. Tot eur enorme verboazienge ontdekt ze da eur kleers en de sleuters van de kappelle nog up juuste dezelste plekke liggn woa dat ze zy veertien joar idder eit achtergeloat'n, en eit er ondertusschn niemand geziene dat ze zy doa nie mei gewist eit.

In ol dienen tyd da ze zy weg wos, eit d'Illige Maria eur gedoante angenoomn en eur werk overgepakt.

[bewerk'n] Mariavererienge

De legende es dus in d'eerste plekke e Mariavererienge: d'Illige Maria die oneindig goed es en oessan vo joe zorgt, ook oe je up 't verkeerde pad zit.

Doaneffers goat de vertellienge ook over de goedeid van mienschn. Wien da miss'n makt en slichte diengn doet, moa uuteindelyk tot inkeer komt en tracht zyn leevn were rechte te kryg'n, goat iervoorn beloond geroak'n; vs. 825-826: Wie aen u soect ghenade, hi vintse, al comt hi spade.

[bewerk'n] Andschrift en Toale

't Veroal van de nunne Beatrys es bewoard gebleevn in e schitterend versierd, uniek andschrift van rond 1374. D'n tekst zelve es van rond 1300. 't Es een van de zuverste stikk'n Middelnederlands dien d'r zyn uut dienen tyd. De toale es dudelyk Brabants en es meugelyks in Brussel geschreevn.

't Andschrift es nu bewoard in de Keunienklyke Bibliotheke van Den Haag.

[bewerk'n] Fragment

Beatrys eit van 't oud wuuf vernoomn dat de kosteresse de latste veertien joarn gin één kerkdienst gemist eit. Z'eit eur kinders toevertrouwd an da wuuf en keert nu were na 't klooster. Ze begunt te leezn tot Maria moa volt in sloape. In e visioen oort ze nen iengel koet'n teegn eur (hets van gode, dat ic u quedde).

Vers 667-700:

Daer si lach in dit ghebede,
Quam een vaec in al haer lede
Ende si wert in slape sochte.
In enen vysioen haer dochte,
Hoe een stemme aen haer riep,
Daer si lach ende sliep:
'Mensche, du heves soe langhe gecarmt,
Dat maria dijns ontfarmt,
Want si heeft u verbeden.
Gaet inden cloester met haestecheden:
Ghi vint die doren open wide,
Daer ghi uut ginges ten selven tide
Met uwen lieve, den ionghelinc,
Die u inder noet af ghinc.
Al dijn abijt vinstu weder
Ligghen opten outaer neder;
Wile, covele ende scoen
Moeghedi coenlijc ane doen;
Des danct hoeghelike marien.
Die slotele vander sacristien,
Die ghi voer tbeelde hinct
Snachs, doen ghi uut ghinct,
Die heeft si soe doen bewaren,
Datmen binnen .xiiij. iaren
Uwes nye en ghemiste,
Soe dat yemen daer af wiste.
Maria es soe wel u vrient,
Si heeft altoes voer u ghedient
Min no meer na dijn ghelike.
Dat heeft de vrouwe van hemelrike,
Sonderse, doer u ghedaen!
Si heet u inden cloester gaen.
Ghi en vint nyemand op u bedde.
Hets van gode, dat ic u quedde!'