Karel de Stoute
From Wikipedia
Karel de Stoute (in 't Frans Charles le Téméraire, en in 't Ingels Charles the Rash) wier geboorn in Dijon ip den 10sten november 1433 als zeune van Filips de Goede en Isabella van Portugal. Je was hertog van Bourgondië, Brabant, Limburg en Luxemburg, grave van Vlaandern, Artesië, Bourgondië, Enegouwn, Olland, Zeêland, Naamn. Later, in 1472, ist em hertog van Gelre geworn, en grave van Zutphen. Ze biename "de Stoetn" et em gekregen omdat em vreed courageus was, omdat em zovele dost, dus nie omdat 't ne droevaard was.
Inoud |
[bewerk'n] Territorium
van Karel de Stoute
Karel ad al vele graafschappen en hertogdomn gerfd van ze vader, mo ze lagen in twee blokken: de lan van herwaars over [langs hier, de Nederlan], en de lan van derwaars over [de kantn van Bourgondië]. Ie wilde die twee gebieden an mekaar angn, en azo een groot riek mak'n, gelyk 't Middenriek van Lotharius gewist. Dovoorn wildegt'ie onder meer Lotharingen gaan veroveren. 't Is domee dat em ruze kreeg met de Fransche keunink, Lodewiek den Elfsten. Al da vechten wier uutendelyk in 1477 ook ze doôd, je sneuvelde in Nancy.
[bewerk'n] Instelliengn
In ze leven was em an 't sleutelen an de centrale instellingen van zen riek. Ie kwam mor in 1467 an de macht, mor ook ze vader Filips de Goede was daaral mee bizeg. Belangrik zien zeker de Ordonnanties van Thionville van 1473. Ie richtte tonne 't Parlement van Mechelen ip, ne centrale rekenkamer, ne kamer van de schatkiste, en ne kamer van de beden. Da waren in feite al commissies die al een endje an 't groeien waren in den Hofraad.
[bewerk'n] Familie en vrouwen
Karel was drie keers getrouwd, ne keer met Catharine van Valois, Isabella van Bourbon, en ne keer met Margaretha van York. Bie Isabella had em zen ipvolgster Maria van Bourgondië verwekt.
[bewerk'n] Achter ze dôod
Achter dat em gesneuveld was in Nancy in 1477 kreeg zen ipvolgster, Maria van Bourgondië, als joenk meisje van me moeite 20 jaar ferme problemen omda nie iedereen eur azo mo wilde gehoorzaamn. De bevolkinge liep vree dul ip bevoorbeeld da nieuw ipgerichte Parlement omdat dadde een instellinge was die helegans geleid wier deur Bourgondiërs die gin Vlams kostn. Daarinboven begoste 't beroep in processen nog mor ip te kommen. Met andere woord'n: al die legere rechtbanken waren der ook nie mee gediend. Nog in 1477 et de bevolkinge bie Maria 't Groot Privilegie ofgedwongen, womee dat al die nieuwe instellingen ollemolle were ofgeschaft wiern. Nu ja, tegen de trend ingaan was moeilyk, en bin d'eeste decennia zien z'ol were heripgericht gewist, bevoorbeeld da Parlement wier in 1504 heripgericht als de Grote Raad van Mechelen.
[bewerk'n] Bronne
MORREN, P., De geschiedenis van België in documenten. Van de dood van Karel de Stoute tot de troonsbestijging van aartshertog Karel (1477-1515), uutgegeven deur 't Algemeen Rijksarchief, Brussel, 1997.
