Psychologië
From Wikipedia
Psychologië is de weet'nschap die em bezigoedt met et gedrag en et peizen en foelen van menschen.
[bewerk'n] Oenstoan en groendleggers
Et begin van de Psychologie ols weet’nschap wor gesituèrd up ’t ende van de 19ste èèuwe os den Duutser Wilhelm Maximilian Wundt (Neckarau 16 ogustus 1832 - Großbothen (by Leipzig) 31 ogustus 1920) in 1874 zun boek ‘Physiologische Psychologie’ uutbrocht en vanaf 1879 lesse begost te gev’n en te experimeteern in zun laboratorium in Leipzig.
Een and’re grôte name in de psychologie was Sigismund Schlomo Freud (Freiberg (nu Příbor in Tsjechië), Moravië, 6 meie 1856 – Lond’n, 23 september 1939) die in 1896 t’ope me Breuer Studien Uber Hysterie uutbrocht en domee de groendlegger wer van de Psychoanalyse, een stromienge in de psychologie die vele volgeliengen kreeg, mo wo da de wetenschappelikyd nogol in vrage gesteld wordt.
In ‘t begin van de joaren 1900 begost John Broadus Watson (Greenville, 9 januoari 1878 - New York, 25 september 1958) me zun experiment’n me bêesten womee dat ie kost bewyzen da je psychologie kut oenderzoek'n ip basis van zûver woarneemboar gedrag. Dobie past’n d’oenderzoeken van de Rûs Ivan Petrovitsj Pavlov (Rjazan, 14 september 1849 - Leningrad, 27 februoari 1936), no wien da den oend van Pavlov genoemd is, stief in zyn kraam. Je was domee de groendlegger van et Behaviorisme, woarût da loater ton ôok de Gedragspsychologië en de Cognitieve Psychologië groeidige.
Max Wertheimer (Praag, 15 april 1880 - New Rochelle (New York), 12 oktober 1943) stelde ook in ‘t begin van de joaren 1900 vast da mensen oltyd geneigd zyn vo van oenvolledige ‘gestalten’ hèle te maken. Ût zyn oenderzoek volgde de Gestaltpsychologië.
Abraham Harold Maslow (Brooklyn 1 april 1908 - 8 juni 1970) steurde de psychologie nog in een and’re richtienge: me zyn Pyramide van Maslow wo da tie de verschill’nde mens’likke be’oeften klassèrt, ist ie de groendlegg’r van de Umanistische Psychologie.
[bewerk'n] Sôorten Psychologië
De psychologië bestudèrt de mens van by zyn gebôorte toe in ze graf (en de para-psychologië go selfs nog vodder, wan de dé bestuderen em zelfs ost ie dôod is en ols gèèst were kèèrt). Dorom zyn der ook vele sôorten psychologië.
- Oentwikkeliengspsychologië bestudèrt oe da een mens van baby’tje toet groate mens oentwikkelt in gedrag en kennisse.
- Klinische psychologië onderzoekt oe da je mensen die psychisch ziek zyn kut elpen were gezoend word’n.
- Organisoatie- en bedryfspsychologië kykt oe da mensen peizen en under gedrag’n in organisoaties en bedrieven, mor ook oe dan fenomen’n lik motivoatie, leiderschap, et psychologies contract en ollemolle in mekoar zitt’n.
- Reclame- en verkoopspsychologië zoekt acht’r de mekanismen die een mens and’rs en mèèr doen diengen kop’n.
De reekse is eigentlik schier oenendig, wan der is ook nog godsdienst-, oenderwys-, neuro-, experimentele, gevangenis-, test-, kiender-, bêesten-, socio-, sport- en differentiële psychologië en domee loaten me der nog vele oenvermeld.
