Motî:croes
Èn årtike di Wikipedia.
croes [f.n.]
1. dessin fwait pa deus royes ki s' rescontrèt di scwere metou po si rsovni d' åk. F. croix. >> fé ene (grande) croes: mårker on djoû, k' i s' a passé ene sacwè k' on n' s' endè rafiyive mins sins î croere ditrop. Cwand vos m' rapoitroz on soret d' vosse pexhe, dji frè ene croes avou do boure sol front da Clement (F. Barry). Franwal: ahåyant po: "marquer d'une pierre blanche".
2. sene k' anixhile ene sacwè mårkêye ene sadju. >> fé ene croes dsu: tot djåzant d' ene sacwè d' pierdowe, èn pus aveur l' idêye d' el ritrover.
3. deus bwès, deus fiers, evnd, ki tnèt eshonne tot fjhant s' dessin la.
4. bwès metous insi, ki les Romins plantént e tere, et-z î clawer les codånés a moirt.
5. (pus stroetmint) li cene ki Djezus-Cri a stî clawé dsu, et si rprezintaedje.
6. (imådjreçmint) poenne a sopoirter, bardouxhe a passer. Li scrijhaedje e walon, c' est ça ki m' a aidî a n' nén drincî dzo l' croes, ttå long d' ene vicåreye sitriyeye pa tant d' poennes (H. Petrez). >> vey les set croes: aveur toplin des mehins, des rujhes.
7. costé d' ene pîce di manoye, ki dinltins c' esteut cobén ene croes, et pus tård li figueure d' on rwè. Li patår, viye manoye di Lidje et del Braibant, aveut d' on costé les deus clés d' Sint Pire e croes, did la, li mot "croes" po djåzer di ç' costé la (Nicolas Lequarre). Li prumî ramasse les cwate pîces, et les mete dins les mwins do deujhinme ki les doet maxhî et les taper al tere; les pîces ki toumèt croes sont pol prumî, les cenes ki toumèt peye, c' est pol deujhinme (E. Pècheur). F. face, droit. >> djouwer a peye u croes. rl a: peye. F. pile ou face.
8. les Croes: priyires ki s' fwaiynut sol tchamp di grin, les londi, mårdi et mierkidi divant l' Acinsion, u après l' Cénkinme. On dit eto: rôgåcions. F. Les Rogations.
Disfondowes: crwès, creus, croûs, crûs, cwès, cwas, crwas.
Etimolodjeye: "cruce" (minme sinse); rl a: crucifyî.
Parintêye:
- croejhea, Croejhîs
- croejhé
- croejhler, croejhlåde, croejhlaedje
- etercroejhler
Mots d' aplacaedje:
