עצור כאן חושבים

פֿון װיקיפּעדיע

עצור כאן חושבים (דער אפטייטש איז, "האַלט! דא טראכט מען"), איז דער נאמען פון דעם הייד פארק פארום, וואו אידישע אינטעלעקטועלע תלמידי חכמים זיצן צוזאמען און לערנען די יסודות פון אונזער אמונה, תורה, מסורה און השקפה.

דער פארום האט זיך געעפנט אין יאר 2002 - זומער תשס"ב - דורך א גרופע חרדים וואס האט זיך קעגנגעשטעלט דער גאס מצוות-אנשים-מלומדה שטייגער אידישקייט.

די ערשטע מאטיוויציע און רוח החיים פונעם פארום איז געקומען פון די תלמידים פון ר' אהרן מילר, א "תלמיד חכם" און גאון וועלכער באהערשט זיבן שפראכן און איז א שטארק געלערנטער פילאזאף. דער פארום איז געגרינדעט געווארן לכבודו - נאכדעם וואס אפאר "קנאים" האבען אים גע'רודפ'ט [1] - דורך זיינע תלמידים ובראשם ווטו1, וואס איז געווען דער מנהל יחיד במשך תשעה ירחי לידה[2].

הרב מילר איז א תלמיד פון הרב גדליה נאדעל ז"ל דער תלמיד חביב פונעם חזון איש [3] און געוועזענער ראש ישיבת וויזניץ, וועלכער איז אויך געווען שטארק קאנטראווערסיאל. הרב מילר גייט אין זיינע דרכים, ויש אומרים בתוספת נופך. זיינע צוויי ערשטע זין זענען איידעמס ביי צוויי זין פון ר' גדליה ז"ל.

פון זיינע תלמידים, בעיקר ווטו1 און יהוסף, זענען עוסק אין זיין תורה[4] אויך מעל דפי הפארום וואס באשטייט אין דעם וואס די גאנצע פילאזאפיע, פסיכאלאגיע און דת אויף די וועלט, איז באזירט ביסודו אויף איין אידעע פון דעם רצון צו איינהייט און צוזאמען-פאסיגהייט (אחדות הויה והתאמה), ואידך זיל גמור, אין דעם רצון השם וואס איז אויסגעדריקט אין תורת משה.

איין ווערדפולער כאראקטער פון יענעם פארום איז דער ניק: "מיימוני", מנהל משנה און מיטגרינדער פון אנפאנג און היינט חבר ההנהלה המשותפת, א סאלידער ליבעראלער תלמיד חכם, א חרדי מתחזק מתלמידי הרב נדל רופט ער זיך, און ער רורט זיך נישט אן ציטירן דעם רמב"ם; ער לעבט מיטן רמב"ם און זיין ראציאנאלן צוגאנג צו פארשטיין אלעס מיטן אייגענעם שכל. ער קעמפט און לייקנט שטענדיג די אמת'דיגקייט פונעם ספר הזוהר. וויבאלד ער וויל אבער פארבלייבן אינעם חרדישן לעבנסשטייגער אין בני ברק, פארבלייבט ער באהאלטן אינטער זיין ניק, און ער זאגט נישט אפן ארויס ווער ער איז.

אויך איז דארטן דא זייער א שארפער פאפולערער שרייבער "רב סיינפלד", וואס האט איבערגענומען די הנהלה פון ווטו למען הרבות ספסלי בית המדרש. ער איז א ליטוואקליטווישער מגזע היחס, א תורה ודעת תלמיד פון אמעריקע און שרייבט אסאך מאל אין ענגליש אטאקירענדיג די ארץ ישראל'דיגע לעבן אז מען ארבייט נישט און אזוי ווייטער. ער איז זייער שארף דעריבער גאר אינטערסאנט צו ליינען.

"מציץ ונפגע" איז אויך א אינטערסאנטער שרייבער, און א גרויסער תלמיד חכם, ער איז א נטורי קרתא'ניק און ער נעמט זיך טאקע דארטן אייביג זייער שיין אן פאר דעם סאטמאר'ן קנאות.

במשך די צייט איז צוגעקומען נאך א מנהל משנה מיטן ניק: קעלעמר, גאר א שארפער און א כאריזמאטישער דמות. ער אינטערעסירט זיך שטארק אין די יידישע קולטור וואס ווערט ציביסלאך פארגעסען סיי פון די חרדים און סיי פון די ציונים. דאס ביסל יידיש אין דעם פורום קען מען זוקף זיין לזכותו אין דעם אשכול פון יידישע ליעדער. [5]

דער פארום איז געבויט אויף פילאזאפיע, וואס דער הייליגער גר"א מיט נאך אידישע פירער לאורך כל הדורות האבן גע'אסר'ט זיך צו פארטיפן ווייל עס מאכט שוואך די אמונה פון פשוטי המון עם. זיי אבער טענהן אז זיי גייען בדרך הרמב"ם און אז היינט איז נישט דא קיין אנדערער וועג כדי שתתקבל פנימיות התורה בלבבות אחב"י.

די כותבי הפארום, שביניהם באקאנטע רבנים און פרופעסארען מכל חלקי היהדות סיי חאריידיש סיי לאומי, זענען טאקע קענטליך אלס גאר שטארקע תלמידי חכמים וואס האבן זיך אנגעפיהלט כריסם בש"ס ופוסקים. ממילא פארשטייט זיך דאס זיי מעגן יא אריינקריכען אין די טיעפע פילאזאפיעס און עס איז א בחינה פון א מצווה פון לימוד התורה און פון והלכת בדרכיו און וידעת היום והשבות על לבבך און נאך פילע פליכטן דורכאויס די תורה ווי מ'זעהט אז עס א יסוד אין אידישקייט לדעת את ה'.

עס איז דא צוויי פארומען, איינס אין העבערעיש און דאס צווייטע אין ענגליש. אויך איז דא אין אידיש. ליינט ווען דעם אין האלט דא טראכט מען עצכח יידיש.