Loma Prieta-aardbewing
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die Loma Prieta-aardbewing het die metropolitaanse gebied van San Francisco in die Amerikaanse deelstaat Kalifornië op 17 Oktober 1989 om 5:04 n.m. geskud en het 6,9 op die moment-magnitude-skaal gemeet (oppervlak-golf magnitude: 7,1). Die aardbewing het 15 sekondes geduur. Sy episentrum het by die geografiese koördinate 37.04° N 121.88° W suid-suidoos van die Loma Prieta-bergspits in die Aptos-streek, 'n nie-geïnkorporeerde gebied in 'n bosgebied van die Santa Cruz-bergreeks (Nisene Marks Staatspark) geleë, sowat 16 kilometer noord-oos van die stad Santa Cruz. Die aardbewing se fokuspunt was teen 'n diepte van 16,79 kilometer.
Die Loma Prieta word as 'n sterk aardbewing geklassifiseer, wat nog oor 'n afstand van 110 kilometer van sy episentrum groot skade berokken het. Die gebiede, wat die swaarste getref is, was die stadsgebiede van San Francisco en Oakland, die San Francisco-skiereiland, en die munisipaliteite Santa Cruz, Montereybaai, Watsonville en Los Gatos, wat naby Loma Prieta se episentrum geleë is.
Die skeuring van die aardkors het in twee rigtings verdeel, en San Francisco en Oakland is net ses sekondes lank geskud. Sou die volle energie van Loma Prieta in noordwaartse rigting beweeg het, sou die aardbewing dié twee stede twee keer so lank geskud het. Nogtans was die omvang van die skade in die ver af geleë gebiede aanvanklik 'n raaisel vir geotegnoloë gebly. 'n Ontleding van die aardbewing en die skade het later getoon dat seismiese golwe moontlik deur breuke in die aarde se struktuur, wat teen 'n diepte van sowat 24 kilometer lê, gereflekteer is.
Die skudding was die sterkste in die Santa Cruz-berge, waar 'n lorrie omgeslaan en mense op die grond geval het.
[wysig] Gevolge
Tenminste 63 mense het as gevolg van die aardbewing gesterf en 3 757 is beseer. Die meeste sterfgevalle (42) is deur die instorting van Cypressstraat-viaduk van die Nimitz-snelweg veroorsaak. 'n Dubbeldek-gedeelte van die snelweg het ingestort en talle motors op die laer dek plat gedruk. Ook 'n gedeelte van sowat 15 meter van die San Francisco-Oaklandbrug het ingestort, en twee motors het op die laer dek geval. Hierby is een mens dood. Die brug is daarna sowat 'n maand lank vir herstelwerk gesluit en op 18 November heropen.
Die aardbewing het gelukkig gedurende 'n wedstryd van die plaaslike Major League Baseball-spanne, die Oakland Athletics en die San Francisco Giants) gebeur - anders sou daar teen die spitstyd meer pendelaars op straat gewees het.
Santa Cruz, 'n sentrum van alternatiewe leefstyle, is die swaarste getref, en sowat veertig persent van die geboue in die binnestad is verwoes. Veral baksteenfasades en symure van historiese geboue het ingestort en 'n aantal mense, wat net besig was om uit die winkels te vlug, begrawe. Vyf mense het hulle lewens verloor. Tien dae ná die aardbewing het die owerhede in Santa Cruz 'n ongewone styging van 300 persent ten opsigte van verkragtings, seksuele aanvalle en huislike geweld aangeteken.
Die meeste skade aan geboue in die verder af geleë gebiede soos die Marina-distrik in San Francisco is deur die vloeibaarmaking van grond veroorsaak, wat jare lank vir landaanwinning langs die waterfront opgehoop is en later as bougrond vir luukse-woonstelle gedien het. Ook die meeste van die bouafval van die groot aardbewing in San Francisco in die jaar 1906 is in die San Franciscobaai gestort en is eers later as baie onstabiele bougrond geïdentifiseer. Hier het baie huise ingestort. Woonstelle, wat bokant motorhuise lê en dus nie deur die groot aantal mure van 'n laer verdieping gesteun word nie, het geblyk die kwesbaarstes te wees.
Groot brandskade is berokken, nadat talle water- en gaspype gebreek het. Die aardbewing het ook groot kragonderbrekings in San Francisco tot gevolg gehad.
Die totale skade aan eiendomme het na skattings 6 miljard VSA-dollar beloop, wat van die Loma Prieta-aardbewing destyds die duurste natturramp in die geskiedenis van die Verenigde State gemaak het. Dit was ook die sterkste aardbewing langs die San Andreas-breuklyn sedert die jaar 1906, toe San Francisco volledig deur 'n aardbewing verwoes is. Naas private skenkings het die slagoffers ook sowat 3,45 miljard VSA-dollar se finansiële noodhulp van die federale regering ontvang.
[wysig] Bronne
- National Geographic, Vol. 187, No.4, April 1995, Living with California's Faults
