Neuenburg am Rhein

Nöieburg isch dr südlichst Ort im Brisgau, wo historisch zum Nideralemannische zellt (Isoglosse Kind/Chind). Dr Dialekt in dr igmeindete Stadtdeile zellt degege zum Hochalemannische.

[ändere] Geographi

[ändere] Geographischi Lag

Nöieburg am Rhi lit im südwestliche Dreiländereck vu Dytschland mit dr Noochbere Frankriich un Schwyz. D'Stadt lit am rächte Ufer vum Aldrhi, uf halbem Wäg zwische Friburg im Brisgau un Basel. Die nächst Grossstadt isch Milhuse im Elsiss. Parallel zum Aldrhi verlauft dr Grand Canal d'Alsace uf dr französische Site - dr eigentlich Rhi in ere vum Grundwasser abchopplete Betonrinni.

[ändere] Usdähnig vum Stadtgebit

S'Stadtgebit verlauft entlang vum Aldrhi un umfasst yberwigend d'Rhinebeni mit em Rhiwald sowie dr Niderterrasse. D'Gmarkig vum Ortsdeil Steinestadt enthaldet zuesätzlich als Exklave e Räbberg in dr Vorbergzone zwische Augge un Schlienge. Doryber nus besitzt d'Stadt e Eichwald im Schwarzwald.

[ändere] Noochbergmeinde

Noochbergmeinde sin Harte un Eschbe (Markgräflerland) im Norde, Heitersche un Bugginge im Nordoste, Mülle (Bade) un Augge im Oste, Schlienge im Südoste un Bad Bellinge im Süde. Westlich vum Rhi lit direkt gegenyber dr elsässische Gmei Chalampé sowie die Gmeinde Ottmarse un Bantzene.

[ändere] Stadtgliderig

Näbe nem Chernort Nöieburg het d'Stadt drei Ortsdeiler: Steinestadt, Grisse un Zienke. Dezue chummt die in dr 1950er-Johre gründet Sidlig Im Stei.

[ändere] Gschichte

D'Stadt isch um 1175 vum Herzog Berthold IV. von Zähringe gründet worre. Als freii Riichsstadt het Nöieburg am Rhi im Middelalder e grossi Blüeti erläbt un het ufgrund vu sinere Lag am Rhi e grossi politischi Bedütig gha. Dr Priis sin mehfachi chriegerischi Zerstörige gsi, dezue sin verheerendi Hochwasserschäde chumme.

[ändere] Religione

D'Bevölcherig vu dr Stadt Nöieburg am Rhi isch früeher als Deil vu Vorderöstriich yberwigend katholisch gsi, middlerwili het sich s'Verhältnis vu dr beide Konfessione usgliche. In dr Stadt git's die evangelisch Chilchegmeie Nöieburg am Rhi un die römisch-katholische Chilche Nöieburg am Rhi.

[ändere] Igmeindige

Mit dr Gmeireform am Afang vu dr 1970er-Johre sin d'Gmeie Grisse, Steinestadt un Zienken zue dr Stadt Nöieburg chumme.

[ändere] Politik

[ändere] Vögt

Dr letzte Vogt vu Zienke isch Fritz Kaltenbach gsi. Dr geewärtig Vogt vu Nöieburg isch Joachim Schuster (CDU).

[ändere] Gmeirot

D'Kommunalwahl am 13. Juni 2004 het folgendi Sitzverdeilig ergä:

CDU	46,3 %	+2,1	12 Sitz	±0
FWG	25,8 %	-2,2	6 Sitz	-1
SPD	20,1 %	-0,6	5 Sitz	±0
FDP/DVP	7,8 %	+0,8	2 Sitz	+1

[ändere] Wirtschaft un Infrastruktur

D'Nöieburger Industrie, s'Gwerb un dr Handel gäbe rund 4.000 Lüt Arbet. Grössti Undernähme sin d'Firme Freudenberg un Buck.

[ändere] Verchehr

Scho im früehe Middelalder isch bi Nöieburg e Furt yber dr Rhi gsi. Bis hüt isch Nöieburg Verchehrsknotepunkt mit direkter Abindung nooch Frankriich. Nöieburg gegenyber, uf dr französische Site, befindet sich uf dr Höchi vu Ottmarse dr zweitgrösst Containerhafe fer d'Binneschifffahrt vu Frankriich.

D'Bundesautobahn A 5 (Nideraula - Basel) befahre täglich 50.000 Fahrzüg uf Nöieburger Höchi. Däglich yberquere bi Nöieburg 14.000 Pkws die franzöisch Grenze bim Autobahndreieck vu dr Bundesautobahn A 862, mit wäniger wie e Kilometer Längi chürzist Autobahn vu Dyschland un dr A 5. Uf dr franzöische Site setzt sich d'Autobahn nooch Burgund furt.

[ändere] Iisebahn / ÖPNV

Nöieburg lit an ere eingleisige Bahnstrecki zwische Mülle (Bade) und Milhuse. Dr Personeverchehr isch in dr Middi vu dr 1970er-Johre igstellt worre. Mit Usnahm vu Pilgerzüge nooch Lourdes verchehre uf dr Strecki numme no Güeterzüg. Fer dr Summer 2006 isch e sporadischi Wiiderinbetribahm an Wucheende un Fyrdig vorgsähe. Inwiewitt zum Fahrplan 2007 e reguläre Betriib agsichts vu dr Middelchürzige vum Bund chummt, isch wiider offe.

Ebefalls adenkt isch, dr ab ebba 2010 in Betrib gehend TGV-Sud-Est vu Milhuse in Richtig Dijon mit einige Zugpaare yber d'Nöieburger Bahnstrecki bis Friburg z'verlängere.

D'Stadt wird dur einigi Buslinie erschlosse un ghört im Regioverchehrsverbund Friburg a.

[ändere] Bildig

D'Stadt Nöieburg verfolgt bim Thema Bildig e ganzheitliche Asatz im Sproche lärne. Ufgrund vu dr Nächi zue Frankriich lit dr Schwerpunkt uf deutsch-französische Agebote - dr gmeinsam Dialekt wird debi aber usgspart. Dr Französisch-Underricht ziegt sich vu dr Chinderschuel yber d'Grundschuel un die witterfüehrende Schuele bis hi zue dr Erwaxenebildig. So git's e dytsch-französischei Chinderschuel un e grenzyberschrittendi Volkshochschuel.

D'Zähringer Grund-, Haupt-, un Werchrealschule isch scho vor dr Ifüehrig vu Französisch als erster Fremdsproch ab dr erste Klasse e Pilotschuel gsi in dere dr Französischunderricht mit Grundschüeler erprobt worre isch. Au in dr Mathias-vu-Nöieburg-Realschuel isch Französisch ersti Fremdsproch, chünftig werre aber d'Schüeler ab dr fümfte Klass mit Englisch un Französisch zwei Fremdsproche läre. Derzitt entwicklet mer an dr Schuele im Rahme vume Interreg-Projekt e trinationals Zertifikat fer die Middler Rifi, wo auch in Frankriich un dr Schwyz aerchennt werre soll.

S'nöi Chreisgymnasium isch als e dytsch-französischs Gymnasium konzipiert.

[ändere] Chinderschuele

Städtischi Chinderschuel Bierlihof, mit dytsch-französischer Chinderschuel, in Nöieburg
Städtischi Chinderschuele in Grisse un Steinestadt
Evangelischi Chinderschuele in Nöieburg un Zienke
Katholischi Chinderschuele St. Fridolin un St. Joseph in Nöieburg

[ändere] Schuele

Rhischuel in Grisse un Steinestadt (Grundschule)
Zähringer Grund-, Haupt- un Werchrealschuel in Nöieburg
Mathias-vu-Nöieburg-Realschuel
Chreisgymnasium Nöieburg.

[ändere] Volchshochschuel

Die dytsch-französische REGIO Volkshochschuel / Université Populaire REGIO isch Mitglid vum Volchshochschuelverband Bade-Württeberg un dr Association des Universités Populaires de France. Träger isch e Verei nooch französischem Rächt, d'Association UP REGIO. Mitglider sin d'Stadt Nöieburg am Rhi sowie uf französischer Site dr Gmeiverwaltigsverband Communauté de Communes Porte de France Rhin Sud. D'REGIO Volkshochschuel isch e dytsch-französischi Irichtig vu dr Erwaxenebildig bi dere sich sx französischi un ei dytschi Gmei ime gmeinsame Projekt zämmegschlosse hän. Vili Kurse un Verastaltige sin sowohl fer dytsche wie au fer französischi Deilnähmer konzipiert. Schwerpunkt sin bürgernohi Agebote, um d'Begegnig vu Lüt us beide Länder z'fördere.

[ändere] Kultur und Aluegenswürdigkeite

[ändere] Musee

Im alde Rothus am Franziskanerplatz befindet sich s'Museum fer Stadtgschichte mit sinere stadtgschichtliche Sammlig. S'Museum versuecht d'Früehgschichte im Ruum Nöieburg darzstelle. Zuegliich dokumentiert es d'Gschichte vu dr Stadt vu dr früehste urchundliche Erwähnig bis zum Ybergang an s'Grossherzogtum Bade anno 1806. Daryber nus zeigt d'Sammlig d'Bedütig vum Rhi fer d'Stadt, inclusive vu dr Rhibegradigig bzw. Rhiregulierig un dere ihri Folge. Witterer Schwerpunkt isch d'Dokumentation vu dr Stadt vor dr Zerstörung im Zweiten Weltchrieg sowie vu dr Chriegszerstörig.

[ändere] Persönlichkeite

[ändere] Söhne und Töchter der Stadt

Us Nöieburg stammt dr letzt gross Riichschronist Matthias vu Nöieburg.

[ändere] Webgleicher

Des isch e Artikel oder e Absatz über e regionali Bsunderheit. Er dät no besser wirke, wänn er in dr Dialäktspiilart vu sälere Region gschriibe wär. Ich, dr erscht oder dr Hauptautor vu däm Artikel oder däm Absatz, dät mi freie, wänn eber esach in s lokal Alemannisch ibersetze dät. Schryb bitte i dr Zämmefassig dass du de Artikel i de lokale Dialäkt umänderesch.

Lueg dezue au Froge un Antworte zum Dialäkt.

Der Artikel basiert uf ´ra freie Ibersetzung vum Artikel „Neuenburg am Rhein“ us dr dytsche Wikipedia.

Vun "http://als.wikipedia.org../../../n/e/u/Neuenburg_am_Rhein_674f.html"

Kategorie: Artikel uf Markgräflerisch (Ebringe) | Ort (Landkreis Brisgau-Hochschwarzwald)