Baskija
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
|
|||||
 |
|||||
| Službeni jezik | baskijski, francuski, španski | ||||
| Glavni grad | Pamplona | ||||
| Nije nezavisna država | - | ||||
| Nije nezavisna država | - | ||||
| Površina - Ukupno - % vode |
- na svijetu 20 947,2 0% |
||||
| Stanovništvo - Ukupno - Gustoća |
- na svijetu 2 902 962 138,6/km² |
||||
| Nezavisnost | Nije nezavisna država | ||||
| Valuta | Euro | ||||
| Vremenska zona | +1, ljeti +2 | ||||
| Državna himna | Nema | ||||
| Internetski nastavak | Nema | ||||
| Pozivni broj | Nema | ||||
Baskija (Baskijski: Euskal Herria) je historijski region u zapadnim Pirinejima. Administrativno je podjeljen između Španije i Francuske.
Sadržaj |
[uredi] Historija
Baskija je kontinuirano naseljena od kasnog paleozoika. Za vrijeme Rimskog carstva Baskija je bila podjeljena između različitih plemena i činila je veću etničku cjelinu zajedno sa Akvitanijom u današnjoj južnoj Francuskoj.
Rimsko prisustvo se primjećuje jedino u cestovnoj mreži i nekoliko manjih gradova. Pamplona je osnovana od strane rimskog generala Pompeja koji ju je koristio za njegove kampanje protiv Sertoriusa.
Sredinom 3. vijeka, Baskijci na obje strane Pireneja revoltiraju protiv Rimljana i njihove teritorije postaje više manje nezavisne.
Na sjeveru kneževina Vasconia uspješno se odbranjuje od Vizigotskih napada. Borbe između mura, Akvitanije i Franaka dovode nezavisnot Vasconia do kraja i ona biva anektirana od strane Franaka.
Na jugu, kraljevina Pamplona, kasnije Navara obuhvaća djelove Baskije i južno i sjeverno od Pirineja. Kraljevina doživljava svoj zenit za vrijeme Sanche III (985. - 1035.). U to vrijema Navara obuhvaća gotovo cjelu Baskiju, Kastilju i Aragon.
[uredi] Vlada
Baskija je historijska regija i nema političko tijelo koje upravlja cijelom teritorijom.
[uredi] Političke podjele
Prema baskijskim tradicijama Baskija je podjeljena na sedam tradicionalnih regiona. Četri južna regiona formiraju južnu zonu (Baskijski: Hegoalde) dok tri sjeverna formiraju sjevernu zonu (Baskijski: Iparralde). Sjeverna zona administrativno pripada Francuskoj dok južna zona administrativno pripada Španiji.
Španska Baskija je administrativno podjeljena u dva dijela. Prvi dio čini Baskijska zemlja, administrativni region koji zahvata regione Araba, Gipuzkoa i Bizkaia. Glavni grad ovog administrativnog tijela nalazi se u Gasteizu (španski: Vitoria). Drugi dio španske Baskije čini Naffaroa (španski: Navarra) koji zahvata region Nafarroa. Ova podjela španskog dijela Baskije na dva dijela je osuđena od strane baskijskih nacionalista ali ima podršku stanovništva u Nafarroi.
Obadva dijela uživaju visok stepen autonomije. Zdravstvo, školstvo, privreda i socijalni se nalaze u nadležnosti Baskijske zemlje i Naffaroe. Za razliku od ostalih autonomnih regiona u Španiji ova dva regiona vrše i ubiranje i administraciju poreza. Baskijska zemlja također ima u nadležnosti i vlastite policijske snage.
Francuska Baskija se nalazi u administrativnom jedinici Pyrénées-Atlantiques. Pored tri baskijske provincije Pyrénées-Atlantiques sadrži i dijelove bez baskijskog stanovništva. Baskijski nacionalisti predlažu podjelu ove administrativne jedinice na dva dijela gdje bi jedan dio bio čisto baskijski. Pored baskijskog i francuskog i gaskonjski je zvanični jezik u Pyrénées-Atlantiques. Za razliku od baskijskih regiona u Španiji Pyrénées-Atlantiques ne uživa neku veću autonomiju u odnosu na centralnu vlast u Parizu.
[uredi] Južna zona
- Araba (španski: Álava)
- Gipuzkoa (španski: Guipúzcoa)
- Nafarroa (španski: Navarra)
- Bizkaia (španski: Vizcaya)
[uredi] Sjeverna zona
- Behe Nafarroa / Nafarroa Behea (francuski: Basse-Navarre)
- Lapurdi (francuski: Labourd)
- Zuberoa (francuski: Soule)
[uredi] Geografija
| Region | Površina (km2) | Glavni grad | Broj općina |
|---|---|---|---|
| Baskija | 20.947,2 | Pamplona | 683 |
| Araba | 3.316,9 | Vitoria-Gasteiz | 53 |
| Bizkaia | 2.236,7 | Bilbao (baskijski: Bilbo) | 112 |
| Gipuzkoa | 1.980,3 | San Sebastian (baskijski: Donostia) | 88 |
| Lapurdi | 855,7 | Baiona | 41 |
| Nafarroa Beherea | 1.322,1 | Donibane Garazi | 74 |
| Nafarroa Garaia | 10.421,0 | Pamplona (baskijski: Iruñea) | 272 |
| Zuberoa | 814,5 | Maule | 43 |
[uredi] Privreda
[uredi] Stanovništvo
Prema popisima iz 1999. i 2001. godine Baskija ima 2 902 962 stanovnika. Južni dio je pretežno naseljen baskijcima i špancima dok je sjeverni dio naseljavaju baskijci i francuzi.
| Region | Popis vršen | Broj stanovnika | Broj stanovnika (u %) | Gustoća | Muškarci | Žene |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Baskija | 20011 | 2.902.962 | 100% | 138,6 | 1.421.132 | 1.481.830 |
| Araba | 2001 | 287.928 | 9,9 | 86,8 | 142.892 | 145.036 |
| Bizkaia | 2001 | 1.123.002 | 38,7 | 502,1 | 545.744 | 577.258 |
| Gipuzkoa | 2001 | 673.563 | 23,2 | 340,1 | 330.288 | 343.275 |
| Lapurdi | 1999 | 219.029 | 7,6 | 256,0 | 103.548 | 115.481 |
| Nafarroa Beherea | 1999 | 28.076 | 1,0 | 21,2 | 14.210 | 13.866 |
| Nafarroa Garaia | 2001 | 555.829 | 19,2 | 53,3 | 276.629 | 279.200 |
| Zuberoa | 1999 | 15.535 | 0,5 | 19,1 | 7.821 | 7.714 |
[uredi] Kultura
[uredi] Relevantni članci
- Baskijci
- Baskijska zemlja
- Naffaroa
- Pyrénées Atlantiques
