Historija modernog Sarajeva
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Ovaj Älanak je dio serije o historiji Sarajeva |
Prahistorijsko doba |
Srednji vijek |
Rano osmansko doba |
Kasno osmansko doba |
Austrougarsko doba |
Jugoslavija |
Moderno Sarajevo |
Historija modernog Sarajeva poÄinje od proglaÅ¡enja nezavisnosti Bosne i Hercegovine od SocijalistiÄke Federativne Republike Jugoslavije, 1. marta 1992. godine. Sarajevo je postalo glavni grad nove države, kao i lokalna divizija Jogoslovenske Narodne Armije uspostavljena na okolnim planinama. Tog dana su se održali masovni antiratni protesti i taj dan se obiÄno uzima kao poÄetak rata. Snajperista sa obližnjeg nebodera je tada ubio prvu znvaniÄnu žrtvu rata, Saudu Dilberović koja je uÄestvovala na protestima.
[uredi] Opsada sarajeva
Tri godine koje su uslijedile, stavile su Sarajevo pod opsadu koja je trajala 1.425 dana i smatra se najdužom opsadom u historiji (pogledajte: Opsada Sarajeva). Grad je ostao bez struje, grijanja, vode, lijekova i ostalih medicinskih potrepÅ¡tina. Tokom opsade, srpske snage su, sa okolnim planina, granatirale grad. ProsjeÄno je ispaljivano 329 granata dnevno na Sarajevo, a najviÅ¡e je ispaljeno 22. jula 1993. godine - Äak 3.777 granata.
Osim potpunog uniÅ¡tenja ekonomije i politike grada, okupatori su ciljano uniÅ¡tavali objekte od velikog kulturnog znaÄaja. Mjesta kao Gazi Husrev-begova džamija, katoliÄka katedrala ili jevrejsko groblje su granatirani i u manjoj ili veÄoj mjeri oÅ¡tećeni, dok su objekti kao Vijećnica i Olimpijski muzej totalno uniÅ¡teni. Okupacione snage, koji su ciljno uniÅ¡tavali objekte od kulturnog znaÄaja, granatama su zapalili nezamjenjivu Nacionalnu i Univerzitetsku biblioteku, glavni BoÅ¡njaÄki kulturni centar na Balkanu kao i mnogi drugi znaÄajani kulturni objekti. U opsadi je uniÅ¡teno oko 700 rukopisa, vrijedna Inkunabula kao i jedinstvena kolekcija bosanskih publikacija, nekih joÅ¡ iz vremena bosanskog kulturnog preporoda iz 19. vijeka. Biblioteke Å¡irom svijeta su suraÄ‘ivale kako bi vratile bar dio izgubljenog, kroz donacije u vidu elektronskih tekstova, na taj naÄin obnavljajući elektronsku kolekciju Biblioteke.
Procjenjuje se da je tokom opsade ubijeno oko 12000 ljudi i joÅ¡ oko 50000 ranjeno. MeÄ‘utim, tokom cijelog ovog vremena, neprijateljske snage nisu bile u mogućnosti da pokore grad, zahvaljujući herojskoj odbrani Sarajeva, ponajviÅ¡e od strane Armije Bosne i Hercegovine. Poslije potpisivanja Dejtonskog sporazuma i perioda stabilizacije države i grada, BosanskohercegovaÄka vlast je odredila 29. februar 1996. kao službeni datum prestanka opsade.
[uredi] Poslijeratni period
Nekoliko sljedećih godina je bio period rekonstrukcije Sarajeva. Tokom opsade, skoro da nije bilo zgrade bez oÅ¡tećenja. RuÅ¡evine su bile kroz cijeli grad, i rupe od granata su bile uÄestala pojava. TakoÄ‘er je pronaÄ‘Å¡eno mnogo mina na okolnim brdima i planinama.
Zahvaljujući inostranoj pomoći i domaćem radu, grad se poÄeo polahko oporavljati. 2003. godine, praktiÄno da nije bilo ruÅ¡evina u gradu i rupe od granata su postale rijetkost. Sarajevo je opet postao centar meÄ‘unarodnih zbivanja, kao Å¡to je izuzetno uspjeÅ¡an filmski festival, Sarajevo Film Festival i Sarajevo je opet ponudilo da bude grad - domaćin Zimskim olimpijskim igrama.
Danas je Sarajevo jedan od gradova sa najbržim razvojem u regiji. Veliki broj razliÄitih modernih zgrada je izgraÄ‘en ili je gradnja joÅ¡ uvijek u toku. Jedan od takvih je nedavno izgraÄ‘eni Bosmal City Centar, koji predstavlja najvisoÄiju zgradu na Balkanu. Pri kraju je i rekonstrukcija zgrade Vijeća ministara BiH koja je oÅ¡tećena u ratu, a takoÄ‘er se gradi Avazov Twist Tower, koji će biti jedna od najvisoÄijih zgrada u Evropi. nedavno je zavrÅ¡ena izgradnja autoputa koji povezuje Visoko sa Sarajevom. Sarajevo se nada kontinuiranom razvoju grada i stalnom povećanju stanovniÅ¡tva. Ako se nastavi izgradnja i razvoj ovim tempom, Sarajevo će uskoro vratiti prijeratno stanovniÅ¡tvo (mada neki struÄnjaci procjenjuju da je trenutni broj stanovnika veći od od onog prijeratnog, ponajviÅ¡e zbog doseljavanja stanovniÅ¡tva iz ruralnih dijelova države). PredviÄ‘a se da će, do kraja prvi polovine 21. vijeka imati preko milion stanovnika Å¡to je dvostruko viÅ¡e nego sada. Cilj grada je da ponovo ugosti Zimske olimpijske igre 2014., ili bar 2018. ili 2022. godine