Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Διεθνής Οργανισμός Προτυποποίησης (International Organization for Standardization, διακριτική ονομασία: ISO), αποτελεί ένα διεθνές σωματείο θέσης προτύπων που αποτελείται από αντιπροσώπους των εθνικών σωματείων προτυποποίησης. Ο οργανισμός ιδρύθηκε στις 23 Φεβρουαρίου του 1947 και παράγει τα παγκόσμια βιομηχανικά και εμπορικά πρότυπα, τα επονομαζόμενα πρότυπα ISO.

Ενώ ο Διεθνής Οργανισμός Προτυποποίησης ορίζεται από τον ίδιο ως μη κυβερνητική οργάνωση, η ικανότητα του να θέτει πρότυπα τα οποία αργότερα κυβερνήσεις αποφασίζουν πως πρέπει να τηρούνται δια νόμων ή συνθηκών, τον καθιστά πιο ισχυρό από άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις και στην πράξη λειτουργεί σαν μια κοινοπραξία με ισχυρούς συνδέσμους με κυβερνήσεις. Μεταξύ αυτών που συμμετέχουν στον ISO, συγκαταλέγονται μεγάλες εταιρίες και τουλάχιστον ένα σωματείο προτυποποίησης από κάθε κράτος μέλος.

Ο Διεθνής Οργανισμός Προτυποποίησης συνεργάζεται στενά με την Διεθνή Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή (International Electrotechnical Commission, IEC), η οποία είναι υπεύθυνη για την προτυποποίηση των ηλεκτρικών συσκευών.

Πίνακας περιεχομένων 1 Το όνομα 2 Πρότυπα και τεχνικές αναφορές 3 Έγγραφα του ISO 4 Προβλήματα κατά τη δεκαετία του 1990 5 Προϊόντα με ονομασία «ISO» 6 Η ISO/IEC Κοινή Τεχνική Επιτροπή 1 7 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία] Το όνομα

Ο Διεθνής Οργανισμός Προτυποποίησης είναι γνωστός ως ISO (προφέρεται άισο ή άιζο) και αυτή η ονομασία του ισχύει διεθνώς. Αποτελεί λανθασμένη αντίληψη πως τα διεθνή αρχικά του οργανισμού ISO σημαίνουν «International Standards Organization», ή κάτι παρόμοιο. Το ISO δεν είναι ακρωνύμιο, αλλά προέρχεται από την ελληνική λέξη ίσος. Στα αγγλικά το όνομα του οργανισμού είναι «International Organization for Standardization» που στα ελληνικά αποδίδεται λέξη προς λέξη ως «Διεθνής Οργανισμός Προτυποποίησης», ενώ στα γαλλικά το όνομα του οργανισμού είναι: «Organisation internationale de normalisation» (στα ελληνικά αποδίδεται λέξη προς λέξη ως «Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης»). Εάν θεωρούνταν το ISO ακρωνύμιο, τότε σε κάθε γλώσσα θα υπήρχε διαφορετική μορφή των αρχικών (π.χ. IOS για τα αγγλικά και OIN για τα γαλλικά), εντούτοις οι ιδρυτές του αποδέχονται το «ISO» ως την καθολική σύντομη μορφή του ονόματος του.

[Επεξεργασία] Πρότυπα και τεχνικές αναφορές

Τα πρότυπα του ISO είναι αριθμημένα και ακολουθούν ένα πρότυπο που περιλαμβάνει «ISO[/IEC] [IS] νννν[:ΧΧΧΧ]: Τίτλος», όπου το νννν είναι ο αριθμός του προτύπου, «ΧΧΧΧ» είναι η χρονολογία έκδοσης και ο «Τίτλος» περιγράφει το αντικείμενο. Το IEC συμπεριλαμβάνεται μόνο αν το πρότυπο προκύπτει από εργασία του JTC1. Η ημερομηνία και το IS δεν συμπεριλαμβάνονται σε ημιτελή πρότυπα ή πρότυπα που δεν έχουν εκδοθεί ακόμη και μπορεί (υπό ορισμένες προϋποθέσεις) να μείνουν εκτός του τίτλου της έκδοσης του προτύπου.

Πέρα από τα πρότυπα ο ISO δημιουργεί επίσης τεχνικές αναφορές για έγγραφα που δεν μπορούν ή δε θα έπρεπε να αποτελέσουν διεθνή πρότυπα, όπως αναφορές, εξηγήσεις κτλ. Η συμβάσεις ονομασίας για αυτά είναι οι ίδιες για τα πρότυπα με την εξαίρεση την ύπαρξη του TR στη θέση του IS στο όνομα του προτύπου. Παραδείγματα:

• ISO/IEC TR 17799:2000 Κώδικας χρήσης της διαχείρισης ασφάλειας πληροφορίας (Code of Practice for Information Security Management)
• ISO TR 15443-1/3 Τεχνολογία Πληροφορίας - Τεχνικές Ασφάλειας - Μία διάταξη για τη διαβεβαίωση της ασφάλειας για την Τεχνολογία της Πληροφορίας, τμήματα 1-3 (Information Technology - Security Techniques - A Framework for IT Security Assurance parts 1-3)

Τέλος ο ISO σε σπάνιες περιστάσεις εκδίδει τεχνικά παροράματα (διορθώσεις). Αυτά είναι τροποποιήσεις σε υπάρχοντα πρότυπα, οι οποίες γίνονται εξ αιτίας τεχνικών σφαλμάτων, ή με σκοπό τη βελτίωση στη χρηστικότητα ή με σκοπό την επέκταση της εφαρμοσιμότητας με περιορισμένη έκταση. Γενικά, τα Παροράματα εκδίδονται με την προσδοκία ότι το πρότυπο το οποίο επηρεάζουν θα αναβαθμιστεί ή θα αποσυρθεί στην επόμενη προγραμματισμένη επανεξέταση.

[Επεξεργασία] Έγγραφα του ISO

Τα έγγραφα που παράγονται από τον ISO έχουν πνευματικά δικαιώματα και ο οργανισμός μηνύει για αντίγραφα των περισσοτέρων. Εντούτοις, ο ISO δε μηνύει για τα περισσότερα πρόχειρα αντίτυπα (draft) εγγράφων σε ηλεκτρονική μορφή. Αν και είναι χρήσιμο, πρέπει η χρήση των συγκεκριμένων αντιτύπων να γίνεται με προσοχή, αφού υπάρχει πιθανότητα να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές πριν την οριστικοποίηση ενός προτύπου.

Μερικά πρότυπα ISO είναι ελεύθερα διαθέσιμα. Για παραδείγματα, δείτε: Freely Available Standards και Free Standards2

[Επεξεργασία] Προβλήματα κατά τη δεκαετία του 1990

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, ο ISO απέκτησε φήμη του αργού, γραφειοκρατικού και συμφορημένου οργανισμού που δεν επηρεάζεται από ανατροφοδοτήσεις πληροφοριών από τους κατασκευαστές και τους πελάτες τους. Ένα προβληματικό πρόγραμμα ήταν το πολύ μεγάλο σε μέγεθος: Open Systems Iterconnect (Διασύνδεση Ανοιχτών Συστημάτων), το οποίο αποσκοπούσε στην ανάπτυξη ενός υπολογιστικού προτύπου δικτύωσης, αλλά τελικά το 1996 σταμάτησε ύστερα από προβλήματα που εμφανίστηκαν που σχετίζονταν με τη διαλειτουργικότητα και με αντιπαραθέσεις μεταξύ των κατασκευαστών. Η προσοχή αργότερα στράφηκε στην εθελοντικής βάσης, ανοιχτών διεργασιών (open process) και μη κερδοσκοπική Internet Engineering Task Force (IETF), η οποία αναπτύσσει τα πρότυπα που είναι αναγκαία στη λειτουργία του Internet. Όταν η IETF αποδείχθηκε ότι ήταν πολύ αργή, οι κατασκευαστές ξεκίνησαν να χρηματοδοτούν περισσότερο συγκεντρωμένες, συχνοευέλικτες κοινοπραξίες όπως του W3C, ο οποίος είναι ανοιχτός, μη κερδοσκοπικός οργανισμός που διευθύνεται από τον Tim Berners-Lee, στον οποίο αποδίδεται η επινόηση του World Wide Web. Από τότε ο ISO έχει αναλάβει μετρίου μεγέθους αναμορφώσεις για να μειώσει το χρόνο που απαιτείται για να διαδοθούν νέα πρότυπα.

Τα Διεθνή Πρότυπα του ISO δεν είναι σε καμία περίπτωση δεσμευτικά ως προς τις κυβερνήσεις ή τις βιομηχανίες μόνο με τον τίτλο των Διεθνών Προτύπων. Αυτό γίνεται για να επιτρέψει την ύπαρξη καταστάσεων όπου συγκεκριμένοι τύποι προτύπων συγκρούονται με κοινωνικές, πολιτισμικές και νομοθετικές απαιτήσεις. Αυτό επίσης δηλώνει το γεγονός ότι κάθε εθνικός και διεθνής ειδικός που είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία τέτοιων προτύπων δε συμφωνούν πάντα και επίσης δε γίνονται όλες οι προτάσεις πρότυπα από ομόφωνη ψηφοφορία. Τα ανεξάρτητα κράτη και τα σώματα για τα πρότυπα τους, παραμένουν οι τελικοί κριτές.

[Επεξεργασία] Προϊόντα με ονομασία «ISO»

Το γεγονός ότι πολλά από τα πρότυπα που έχουν δημιουργηθεί από τον ISO έχουν εξαπλωθεί πολύ, έχει οδηγήσει περιστασιακά στη χρήση του «ISO» ως περιγραφή για ένα προϊόν που ακολουθεί κάποιο πρότυπο. Μερικά παραδείγματα είναι:

• Οι εικόνες οπτικών δίσκων (CD image) έχουν ως κατάληξη αρχείου το .iso που δηλώνει ότι χρησιμοποιούν το πρότυπα συστήματος αρχείων ISO 9660 (υπάρχουν και άλλα συστήματα αρχείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν). Έτσι οι εικόνες οπτικών δίσκων αναφέρονται πολλές φορές ως «ISO» (πληθ. «ISOs»). Όλοι οι υπολογιστές με οδηγούς CD-ROM μπορούν να διαβάσουν CD που χρησιμοποιούν αυτό το πρότυπο. Τα DVD-ROM χρησιμοποιούν επίσης το σύστημα αρχείων ISO 9660.
• Η ευαισθησία στο φως των φωτογραφικών φιλμ, η λεγόμενη ταχύτητά τους, μετριέται και καθορίζεται από πρότυπο ISO και έτσι η ταχύτητα του φιλμ αναφέρεται συχνά ως το «νούμερο ISO» του. Υπάρχουν ανάλογα πρότυπα που δίνουν τα ASA και DIN για τον ίδιο σκοπό.

[Επεξεργασία] Η ISO/IEC Κοινή Τεχνική Επιτροπή 1

Για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες των ουσιαστικών αλληλοεπικαλύψεων σε θέματα προτυποποίησης και εργασίας σχετικά με την τεχνολογία της πληροφορίας, ο ISO και η Διεθνής Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή (IEC) δημιούργησαν μία κοινή τεχνική επιτροπή γνωστή σαν ISO/IEC Κοινή Τεχνική Επιτροπή 1 (ISO/IEC Joint Technical Committee 1 - ISO/IEC JTC1). Ήταν η πρώτη επιτροπή τέτοιου είδους και ως σήμερα παραμένει η μόνη.

Οι αρμοδιότητές της, σύμφωνα με την επίσημη περιγραφή της, είναι η ανάπτυξη, συντήρηση, προώθηση και διευκόλυνση (διάδοσης) των προτύπων της Τεχνολογίας της Πληροφορίας (ΤΠ) που απαιτούνται εκεί όπου οι παγκόσμιες αγορές συναντούν τις επιχειρήσεις και τις απαιτήσεις των χρηστών και σχετίζονται με:

• σχεδιασμό και ανάπτυξη συστημάτων ΤΠ και εργαλείων
• απόδοση και ποιότητα των προϊόντων και συστημάτων ΤΠ
• ασφάλεια των συστημάτων ΤΠ και των πληροφοριών
• η δυνατότητα μεταφοράς των προγραμμάτων εφαρμογών
• διαλειτουργικότητα των προϊόντων και συστημάτων ΤΠ
• ενοποίηση των εργαλείων και περιβαλλόντων
• εναρμόνιση λεξικού ΤΠ
• φιλικές προς τον χρήστη και εργονομικά σχεδιασμένες διεπαφές χρηστών (user interfaces)

Προς το παρόν υπάρχουν 18 υποεπιτροπές:

• SC 02 - Κωδικοποιημένα Συστήματα Χαρακτήρων (Coded Character Sets)
• SC 06 - Τηλεπικοινωνίες και Ανταλλαγή Πληροφοριών μεταξύ Συστημάτων (Telecommunications and Information Exchange Between Systems)
• SC 07 - Λογισμικό και Μηχανική Συστημάτων (Software and System Engineering)
• SC 17 - Κάρτες και Προσωπική Αναγνώριση (Cards and Personal Identification)
• SC 22 - Γλώσσες Προγραμματισμού, τα Περιβάλλοντά τους και Διεπαφές Συστημάτων Λογισμικού (Programming Languages, their Environments and Systems Software Interfaces)
• SC 23 - Αφαιρούμενα Ψηφιακά Μέσα Αποθήκευσης που Αξιοποιούν Οπτική ή/και Μαγνητική Εγγραφή για Ψηφιακή Ανταλλαγή Πληροφοριών (Removable Digital Storage Media Utilizing Optical and/or Magnetic Recording Technology for Digital Information Exchange)
• SC 24 - Γραφικά Υπολογιστών και Επεξεργασία Εικόνας (Computer Graphics and Image Processing)
• SC 25 - Διασύνδεση μεταξύ Συσκευών Τεχνολογίας της Πληροφορίας (Interconnection of Information Technology Equipment)
• SC 27 - Τεχνικές Ασφάλειας ΤΠ (IT Security Techniques)
• SC 28 - Εξοπλισμός Γραφείου (Office Equipment)
• SC 29 - Κωδικοποίηση Ήχου, Εικόνας και Πολυμέσων και Πληροφορίες Υπερμέσων (Coding of Audio, Picture, and Multimedia and Hypermedia Information)
• SC 31 - Αυτόματη Αναγνώριση και Τεχνικές Επίκτησης Δεδομένων (Automatic Identification and Data Capture Techniques)
• SC 32 - Διαχείριση Δεδομένων και Διαμεταφορά (Data Management and Interchange)
• SC 34 - Περιγραφή Εγγράφων και Επεξεργασία Γλωσσών (Document Description and Processing Languages)
• SC 35 - Διεπαφές Χρηστών (User Interfaces)
• SC 36 - Τεχνολογία Πληροφορίας για Μάθηση, Εκπαίδευση και Άσκηση (Information Technology for Learning, Education, and Training)
• SC 37 - Βιομετρία (Biometrics)

Η συμμετοχή υπό την ιδιότητα μέλους στην ISO/IEC 17799 JTC είναι περιορισμένη σε μέλη κάποιου εκ των δύο μητρικών οργανισμών. Ένα μέλος μπορεί να συμμετέχει (p - participating) ή να παρατηρεί (O - observing) και η διαφορά είναι κυρίως η δυνατότητα ψήφου στα προτεινόμενα πρότυπα και άλλα προϊόντα. Δεν υπάρχει απαίτηση για κάποιο μέλος να διατηρεί κάποια εκ των δύο καταστάσεων σε οποιαδήποτε επιτροπή. Παρόλο που είναι σπάνιο, μπορεί να δημιουργηθούν υπό-επιτροπές για να αντιμετωπίσουν νέες καταστάσεις (Η δημιουργία της SC 37 εγκρίθηκε το 2005) ή να εγκαταλειφθεί κάποια υπό-επιτροπή αν το πεδίο εργασίας δεν είναι πλέον σχετικό.

[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ο δικτυακός τόπος του ISO (ελεύθερη πρόσβαση στον κατάλογο με τα πρότυπα, όχι στα περιεχόμενα)
• Διαθέσιμα στο Κοινό Πρότυπα (ελεύθερη πρόσβαση σε μικρό αριθμό προτύπων)
• Το γλωσσάριο των προτύπων ISO
• ISO/IEC JTC1

Το άρθρο βασίζεται σε μετάφραση του αντίστοιχου ISO της αγγλικής Βικιπαίδειας.