Θεσσαλονίκη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η θέση της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα.

Η Θεσσαλονίκη γνωστή επίσης και με άλλες ονομασίες ^[1], είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, πρωτεύουσα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και κύρια πόλη της Μακεδονίας. Βρίσκεται στο βορειότερο σημείο του Θερμαϊκού κόλπου και εφάπτεται με τον Κέδρηνο λόφο (δάσος Σέιχ Σου). Είναι η πρωτεύουσα του Νομού Θεσσαλονίκης. Ο πληθυσμός του πολεοδομικού συγκροτήματος είναι περίπου 773.180 κάτοικοι ^[2].

[Επεξεργασία] Ιστορία

Ο Λευκός Πύργος, σύμβολο της πόλης

Η Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε από τον Κάσσανδρο, βασιλιά της Μακεδονίας, ο οποίος της έδωσε το όνομα της συζύγου του που ήταν και αδερφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η Θεσσαλονίκη ονομάστηκε έτσι από τον πατέρα της Φίλιππο Β', επειδή έμαθε την γέννησή της την ημέρα της νίκης του επί των Θεσσαλών.

Από την πτώση της Μακεδονίας, η Θεσσαλονίκη ήταν μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ήταν πρωτεύουσα μίας από τις τέσσερεις Ρωμαϊκές περιφέρειες της Μακεδονίας, και διοικούνταν από πραίτορα. Στη δεύτερη ιεραποστολική του περιοδεία, ο Απόστολος Παύλος, κήρυξε στην τοπική συναγωγή, που ήταν η κύρια για τους Εβραίους σ' αυτό το μέρος της Μακεδονίας, και ώθησε στην δημιουργία εκκλησίας. Λόγω της αντίδρασης των Εβραίων, έφυγε από την πόλη για την Βέροια.

Ήταν από τις σημαντικότερες πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά τον 9ο αιώνα η Θεσσαλονίκη απέκτησε κατά ένα μέρος σλαβόφωνο πληθυσμό. Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος είχαν γεννηθεί στην Θεσσαλονίκη, και με την προτροπή του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Μιχαήλ Γ', έγιναν ιεραπόστολοι στις βόρειες σλαβικές περιοχές, κάνοντας πολλούς σλάβους χριστιανούς.

Μετά την κυρίευσή της κατά την Δ' Σταυροφορία το 1204 η πόλη έγινε πρωτεύουσα του σταυροφορικού Βασιλείου της Θεσσαλονίκης, με βασιλιά τον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό (Boniface de Montferrat) μέχρι την κυρίευσή της εκ νέου από το Βυζαντινό Δεσποτάτο της Ηπείρου το 1224. Ανακτήθηκε από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία το 1246, αλλά ανίκανος να σταματήσει την προέλαση των Οθωμανών, ο Βυζαντινός Δεσπότης Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος το 1423 αναγκάστηκε να πουλήσει την πόλη στην Βενετία, η οποία την κράτησε μέχρι το 1430.

Κάτω από τον ζυγό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1912, η πόλη ήταν γνωστή σαν Σαλονίκη και έγινε φημισμένη για την πλειοψηφία του Σεφαραδιτικού Εβραϊκού πληθυσμού, ο οποίος μετοίκησε εδώ μετά την εξορία του από την Ισπανία το 1492.

Η Θεσσαλονίκη ήταν το κύριο βραβείο κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο (1912) κατά τον οποίο περιήλθε στην Ελλάδα. Κατά την διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, μια προσωρινή κυβέρνηση με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο εγκαταστάθηκε εδώ, και πήρε το μέρος της Γαλλο-Βρετανικής Συμμαχίας, αντίθετα με την θέληση για ουδετερότητα του Βασιλιά της Ελλάδας Κωνσταντίνου Α'.

Το μεγαλύτερο μέρος της πόλης καταστράφηκε σε μια μεγάλη πυρκαγιά το 1917, πιθανότατα από ατύχημα. Ως αποτέλεσμα, το μισό μέρος του Εβραϊκού πληθυσμού της πόλης που είχε χάσει τα υπάρχοντά του στην πυρκαγιά μετανάστευσε. Πολλοί έφυγαν για την Παλαιστίνη, το Παρίσι και ορισμένοι την Αμερική. Ο πληθυσμός αυτός αντικαταστάθηκε γρήγορα από τους πρόσφυγες μιας άλλης καταστροφής. Έλληνες πρόσφυγες από την Σμύρνη και άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας και του Πόντου έφτασαν στην πόλη μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Μαζί τους έφεραν και τα ήθη και έθιμά τους επηρεάζοντας τον χαρακτήρα της πόλης.

Χάρτης του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, όπου σημειώνονται Ελληνικά, Ρωμαϊκά, Βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος απαγόρευσε την ανοικοδόμηση της πόλης, μέχρι να ετοιμαστεί ένα σύγχρονο σχέδιο πόλης. Αυτό παραδόθηκε λίγα χρόνια αργότερα από τον αρχιτέκτονα Ερνέστ Εμπράρ. Ένα ρυμοτομικό σχέδιο το οποίο έμεινε μόνο στα σχέδια, λόγο των μεγάλων πιέσεων που άσκησαν στην επιτροπή και τον ίδιο το Βενιζέλο διάφοροι μεγαλο-οικοπεδούχοι της εποχής. Το σχέδιο προέβλεπε υψηλά κτήρια για την εποχή (5όροφα ή 6όροφα)και μεγάλους ανοιχτούς χώρους και μετατροπή αυτών σε πάρκα ή άλση. Το μόνο κομμάτι που κατάφερε να υλοποιηθεί είναι η Πλατεία Αριστοτέλους από την Ρωμαϊκή αγορά ως την παραλία.

Παρά τις κάποιες προσπάθειες που έγιναν, σχεδόν το σύνολο των Εβραίων της πόλης σκοτώθηκε κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής (1941-44).

Η Θεσσαλονίκη σήμερα αντιμετωπίζει πρόβλημα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και κυκλοφορίας. Το κέντρο της πόλεως είναι πυκνοκατοικημένο και το πράσινο εντός της αστικής περιοχής ελάχιστο. Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ζωή της πόλης είναι η Διεθνής Έκθεση που γίνεται κάθε Σεπτέμβριο.

[Επεξεργασία] Αξιοθέατα

Η Αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα)

Η Πλατεία Αριστοτέλους

Η Θεσσαλονίκη απαριθμεί μνημεία από όλο το φάσμα του ιστορικού χρόνου, με πλειάδα ρωμαϊκών, πρωτοχριστανικών και βυζαντινών. Ένα πολύ γνωστό μνημείο και σύμβολο της Θεσσαλονίκης είναι ο Λευκός Πύργος. Άλλα σημαντικά μνημεία είναι η Αψίδα του Γαλέριου (καμάρα) και ο τάφος του (Ροτόντα- Αγ. Γεώργιος), η εκκλησία του Αγ. Δημητρίου, τα τείχη της και πλήθος άλλων βυζαντινών εκκλησιών. Η Θεσσαλονίκη έχει μεγάλες πλατείες με πολλές καφετέριες και μπαρ, όπως η Αριστοτέλους, η πλατεία Αγ. Σοφίας, Ναβαρίνου κ.α.

[Επεξεργασία] Κλίμα

Το κλίμα της πόλης είναι Μεσογειακό.

[Επεξεργασία] Αθλητισμός

Η Θεσσαλονίκη είναι η έδρα για μερικά από τα μεγαλύτερα αθλητικά σωματεία της Ελλάδας, τον Άρη,τον Ηρακλή και τον Π.Α.Ο.Κ. . Στην πόλη πρωτοπαίχτηκε καλαθοσφαίριση στον Ελλαδικό χώρο, από αθλητές της Χ.Α.Ν.Θ.. Η πόλη αποτέλεσε Ολυμπιακή πόλη κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 της Αθήνας.

[Επεξεργασία] Δήμος Θεσσαλονίκης

Ο Δήμος Θεσσαλονίκης καταλαμβάνει μόνο την κεντρική έκταση της πόλης με το ιστορικό κέντρο και περιοχές γύρω από αυτό. Ο νυν δήμαρχος Θεσσαλονίκης Βασίλης Παπαγεωργόπουλος έχει προτείνει την συγχώνευση των Δήμων που απαρτίζουν το πολεοδομικό συγκρότημα σε ένα μητροπολιτικό Δήμο. Στην έκταση του Δήμου Θεσσαλονίκης βρίσκονται τα κυριότερα αξιοθέατα και μνημεία της Θεσσαλονίκης. Ο Δήμος οργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως τα Δημήτρια και κατέχει ένα τηλεοπτικό και τρεις ραδιοφωνικούς σταθμούς.

[Επεξεργασία] Αδελφοποιημένες πόλεις

Τα τείχη της πόλης

Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει αδελφοποιηθεί με τις παρακάτω πόλεις:

• Χάρτφορντ  Ηνωμένες Πολιτείες 05.05.1962
• Πλόβντιβ  Βουλγαρία 27.02.1984
• Μελβούρνη Αυστραλία 19.03.1984
• Λεμεσός  Κύπρος 30.06.1984
• Λειψία  Γερμανία 16.10.1984
• Μπολόνια  Ιταλία 20.10.1984
• Μπρατισλάβα  Σλοβενία 23.04.1986
• Κολωνία ( Γερμανία 03.05.1988
• Κωστάντζα  Ρουμανία 05.07.1988
• Σαν Φρανσίσκο  Ηνωμένες Πολιτείες 06.08.1990
• Νίκαια  Γαλλία 20.03.1992
• Αλεξάνδρεια  Αίγυπτος 12.07.1993
• Τελ Αβίβ  Ισραήλ 24.11.1994
• Τιαν Τζιν (Κίνα) 04.03.2002
• Αγία Πετρούπολη  Ρωσία 2003

[Επεξεργασία] Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• Δήμος Θεσσαλονίκης
• Νομαρχία Θεσσαλονίκης

[Επεξεργασία] Μουσεία

• Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης
• Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού
• Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης
• Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
• NOESIS - Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας
• Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
• Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης
• Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Θεσσαλονίκης

[Επεξεργασία] Σημειώσεις

1. ↑ Εκτός από την επίσημη ονομασία, μερικές φορές αναφέρεται και ως Σαλονίκη. Επίσης σε άλλες γλώσσες αναφέρεται ως Thessaloniki, Saloniki, Selânik, Salonika, Tesalonica, Salonica, Solun, Солун ή Σιρούνα.
2. ↑ Ο πραγματικός πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Ο μόνιμος πληθυσμός είναι 809.457 (2001). Σ' αυτούς τους αριθμούς περιλαμβάνονται οι πληθυσμοί των ακόλουθων δήμων που απαρτίζουν το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης: Δήμος Θεσσαλονίκης, Αγίου Παύλου, Αμπελοκήπων, Ελευθερίου-Κορδελιού, Ευόσμου, Καλαμαριάς, Μενεμένης, Νεαπόλεως, Πολίχνης, Πυλαίας, Σταυρουπόλεως, Συκεών, Τριανδρίας.

Το άρθρο βασίστηκε στο αντίστοιχο άρθρο της αγγλικής Βικιπαίδειας.