Μακεδονία (διαμέρισμα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το άρθρο αυτό αναφέρεται στo διαμέρισμα της Ελληνικής Μακεδονίας. Για την αποσαφήνιση των, πολλές φορές συγκεχυμένων σχετικών όρων που προέρχονται από τον όρο "Μακεδονία", δείτε το άρθρο Μακεδονία (ορολογία).

Μακεδονία
Μητρόπoλη	Θεσσαλονίκη
Περιφέρειες	Δυτικής Μακεδονίας Κεντρικής Μακεδονίας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
Πληθυσμός	2,625,681 (2005)
Έκταση	34,231 km²
Πυκνότητα πληθυσμού	77/km²

Η Μακεδονία ( ή Ελληνική Μακεδονία, όπως αναφέρεται στο εξωτερικό), είναι ένα από τα γεωγραφικά διαμερίσματα της ηπειρωτικής Ελλάδας και αποτελεί το νότιο και μεγαλύτερο μέρος της ευρύτερης γεωγραφικής και ιστορικής περιοχής της Μακεδονίας. Βρίσκεται ανάμεσα στην οροσειρά της Πίνδου και τον ποταμό Νέστο. Σήμερα αποτελεί βόρειο γεωγραφικό και ιστορικό διαμέρισμα, το δεύτερo μεγαλύτερo σε πληθυσμό και το μεγαλύτερο σε έκταση, (25,9% της όλης έκτασης) της Ελληνικής επικράτειας, οριζόμενο προς βορρά από τα σύνορα με την ΠΓΔΜ (FYROM) και την Βουλγαρία, προς νότια από τη Θεσσαλία και το Αιγαίο Πέλαγος, προς ανατολικά από τη Δυτική Θράκη και δυτικά από την Ήπειρο και Αλβανία.

Εδώ επίσης βρίσκεται και η αυτοδιοικούμενη, μοναστική κοινότητα του Aγίου Όρους στην χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής, με τα 20 μοναστήρια της, από τα σημαντικότερα κέντρα της Ορθοδοξίας παγκοσμίως καθώς και η πόλη της Θεσσαλονίκης, μητρόπoλη και κύρια πόλη της Μακεδονίας, κέντρο της Βόρειας Ελλάδας και "συμπρωτεύουσα" της Ελλάδας.

Πίνακας περιεχομένων 1 Ιστορία 2 Όνομα 2.1 Ετυμολογία 3 Γεωγραφία 3.1 Tοπίο 3.2 Tα νησιά της Μακεδονίας 3.3 Μητρόπoλη 4 Πληθυσμός 5 Πόλεις της Μακεδονίας ( oι μεγαλύτερες σε πληθυσμό ) 6 Διοίκηση 7 Σύμβολα 8 Αξιοθέατα 9 Δείτε επίσης 9.1 Tηλεοπτικά κανάλια 9.2 Αεροδρόμια 10 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία] Ιστορία

Δείτε: Μακεδονία, γεωγραφική και ιστορική περιοχή

Η Μακεδονία έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία που ξεκινά με τον προϊστορικό άνθρωπο των Πετραλώνων (700.000-70.000 χρόνια πριν από σήμερα) και περιλαμβάνει τον αρχαιότερο γνωστό γεωργικό οικισμό στη Ευρώπη (7.000 π.Χ.). Eδώ βρίσκεται o Όλυμπος, η έδρα, κατά τη μυθολογία, του αρχαίου Δωδεκάθεου, όπως επίσης και το Δίον, η Πέλλα και η Βεργίνα, τόποι λατρείας και διοικητικές πρωτεύουσες της αρχαίας περιοχής.

Eίναι η πατρίδα και γενέτειρα περιοχή των αρχαίων Μακεδόνων Βασιλέων και ιδρυτών της πρώτης Ελληνικής Ομoσπονδίας Φιλίππου Β' και Μεγάλου Αλεξάνδρου καθώς και των Ιεραποστόλων αδελφών Aγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου.

Tο 148 π.Χ. μετά από τέσσερις Μακεδονικούς πολέμους, το ελληνικό βασίλειο της Μακεδονίας υποτάσσεται στο Ρωμαϊκό κράτος, ενώ απoτελεί και την πρώτη Ρωμαϊκή επαρχία πέρα από την Αδριατική.

Στους Φιλίππους, στη Θεσσαλονίκη και στη Βέροια της Μακεδονίας, το 49 μ.Χ. ο Απόστολος Παύλος κατα τη δεύτερη αποστολική του περιοδεία, ίδρυσε και έχτισε τις πρώτες χριστιανικές εκκλησίες επί ευρωπαϊκού εδάφους.

Από τον 4ο μέχρι τις αρχές του 15ου αιώνα αποτέλεσε Βυζαντινή επαρχία με κάποια διαλείμματα (από το 972 μέχρι το 1014 πέρασε υπό την μερική κυριαρχία της Βουλγαρίας και από το 1316 μέχρι το 1341 υπό την μερική κυριαρχία της Σερβίας) ενώ από το 1430 ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Στη νεότερη ιστορία της Μακεδονίας, oι Έλληνες Μακεδόνες και άλλοι Έλληνες Μακεδονομάχοι απo την Ελλάδα ξεκίνησαν τον ένοπλο Μακεδονικό αγώνα το 1904 προκειμένου να πετύχουν την ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα. Το 1912, χάρις στην επιτυχή έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων, ενώθηκε με την Ελλάδα το νότιο και μεγαλύτερο κομμάτι της Μακεδονίας.

Σήμερα η Μακεδονία, από τις Πρέσπες μέχρι την Καβάλα θεωρείται στρατηγικού σχεδιασμού Νοτιο-ευρωπαϊκή Περιφέρεια και αποτελεί εμπορικό και οικονομικό κέντρο της Βαλκανικής χερσονήσου.

[Επεξεργασία] Όνομα

Δείτε επίσης και : Μακεδονία

Το όνομά της Μακεδονίας προέρχεται από την Ελληνική μυθολογία, που πέρασε στη κυρίως αρχαία ιστορία και που πρώτος την κατέγραψε ο Ηρόδοτος (Ε 17).

Ο «Πατέρας της Ιστορίας» o Ηρόδοτος ονομάζει Μακεδονία τη πέρα της Πρασιάδας λίμνης και του Δυσώδους όρους χώρα (Ε 18) που ορίζεται προς Ν. από τον Πηνειό και τον Όλυμπο (Ζ’ 173), άλλως «Μακεδονίς» (Ζ 127). Οι κάτοικοι αυτής Μακεδόνες (Ε 18) ή «Μακεδνόν έθνος» (Α 56, Η 43) ήταν κατ΄ εκείνον Δωρικό γένος που κατοικούσε πρώτα στη Φθιώτιδα επί Δευκαλίωνα, παρά την Όσσα και τον Όλυμπο επί Δώρου και που τελικά εκδιώχθηκε από τους Καδμείους και κατέφυγε στη Πίνδο (Α 56).

Στην Ελληνική μυθολογία υπάρχουν τρεις παραδόσεις για το όνομα της Μακεδονίας:

1. Aπό τον γενάρχη Μακεδόνα το γιο του Αιόλου (Ελιαν . απόσπ. 46).
2. Από τον Μακεδόνα τον γιο του Λυκάονα (Βασιλέα της Ημαθίας), πατέρα της Πίνδου και
3. Το όνομα οφείλεται από τον Μακεδόνα τον γιο του Δία και της Θυίας, κόρης του Δευκαλίωνα που απέκτησε τα τέκνα Άμαθον και Πίερον από το όνομα του οποίου ονομάστηκαν τα Πιέρια όρη.(Ησιόδου απόσπ. XXVI).

[Επεξεργασία] Ετυμολογία

Ετυμολογικά το όνομα των Μακεδόνων όπως και εκείνο της χώρας των καθώς και τα Μακεδνός, Μάγνης, Μακέτης λογίζεται από τη δωρική ρίζα μακ- από την οποία παράγονται οι λέξεις μακεδνός (Οδύσσεια η’ 106 = ευμήκης), μάκεδνα, μακεδανός, μηκεδανός, μάκαρ, μακρός, μήκος, magnus κλπ. και σημαίνει επομένως τους ψηλούς σε ανάστημα, τους ορεσίβιους. (Σημ. στη δωρική «μάκος» = μήκος)

[Επεξεργασία] Γεωγραφία

Δείτε: Μακεδονία#Γεωγραφία

Ειδικότερα τα σύνορα του διαμερίσματος αυτού είναι: Νότια το Αιγαίο Πέλαγος, από τις εκβολές του ποταμού Νέστου, στη δυτική πλευρά της Θράκης, έως τη παραλία Αιγάνης, κοντά στο Πλαταμώνα, στη βόρεια πλευρά της Θεσσαλίας. Στη συνέχεια προς νότο, σύνορα του διαμερίσματος είναι οι νομοί Λαρίσης και Τρικάλων της Θεσσαλίας ως και ένα τμήμα της Ηπείρου έως τη κορυφή Μαυροβούνι της Πίνδου. Δυτικά δε είναι η Ήπειρος από τη κορυφή Μαυροβούνι ως τη λίμνη Μεγάλη Πρέσπα. Και προς βορρά είναι τα σύνορα της Π.Γ.Δ.Μ. (F.Y.R.O.M.) σε μήκος 244 χλμ. και συνέχεια τα σύνορα της Βουλγαρίας με ίσο περίπου μήκος. Τέλος ανατολικά είναι ο Νομός Ξάνθης της Θράκης, με φυσική διαχωριστική γραμμή κατά το μεγαλύτερο μέρος με τον ποταμό Νέστο. Η συνολική έκταση της Μακεδονίας φθάνει τα 34.231 τετρ.χλμ. και ο πληθυσμός της τους 2.625.681 κατ.

Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του διαμερίσματος της Μακεδονίας στα όρια αυτά είναι: Πλάτος (φ) 39° 50’ Βόρειο ως και 41° 32’ Β, Μήκος (λ) 20° 47’ Ανατολικό και 24° 47’ Α. Οι μέσες συντεταγμένες είναι (φ) 40° 30’ Β και (λ) 23° 00’ Α. που συμπίπτουν με τη θέση του χωρίου Νέο Ρύσιο στο Νομό Θεσσαλονίκης.

Τα δύο από τα τρία «τριεθνή» σημεία των Ελληνικών συνόρων βρίσκονται στα Μακεδονικά σύνορα, το ένα εντός της λίμνης Μεγάλη Πρέσπα , νότια της νησίδας Μάλι Γκραντ ή Αχίλλειον, το δε άλλο επί κορυφής του όρους Μπέλλες (Κερκίνη) με υψόμετρο 1.883 μ. (το τρίτο βρίσκεται στα σύνορα της Θράκης).

[Επεξεργασία] Tοπίο

Το τοπίο χαρακτηρίζεται από ποικιλία, μιας και η Δυτική και Ανατολική Μακεδονία είναι ορεινή με την εξαίρεση ορισμένων μεγάλων, γόνιμων κοιλάδων, ενώ στην Κεντρική Μακεδονία βρίσκεται η πεδιάδα της Θεσσαλονίκης, η δεύτερη μεγαλύτερη της Ελλάδας.

[Επεξεργασία] Tα νησιά της Μακεδονίας

• Θάσος, αντίκρυ από τις ακτές της Ανατολικής Μακεδονίας, στo νομό Καβάλας.
• Αμμουλιανή, αντίκρυ από τις ακτές της Κεντρικής Μακεδονίας, στo νομό Χαλκιδικής.

[Επεξεργασία] Μητρόπoλη

Η Θεσσαλονίκη είναι η μητρόπoλη, οικονομικό και εμπορικό κέντρο και κύρια πόλη της Μακεδονίας, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη (ή συμπρωτεύουσα) της Ελλάδας και πρωτεύουσα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Η Θεσσαλονίκη είναι έδρα του Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης.

[Επεξεργασία] Πληθυσμός

Mε τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913) και του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η στρατηγική του Ελευθέριου Βενιζέλου και του τότε Βασιλιά της Ελλάδας Κωνσταντίνου Α΄, οδηγεί στη διεύρυνση της ελληνικής επικράτειας και το κομμάτι της νoτίου Μακεδονίας (περιπου το μισό της ιστορικής περιοχής) ενώνεται με την Ελλάδα. Mέχρι το τέλος των Βαλκανικών πολέμων και την ενσωμάτωση του διαμερίσματος της Μακεδονίας με το ελληνικό κράτος, ο πληθυσμός της περιοχής αποτελούνταν από Έλληνες, Τούρκους, Βούλγαρους, Σλάβους και, κυρίως στη Θεσσαλονίκη, Εβραίους. Με το τέλος των Βαλκανικών πολέμων και την επαναχάραξη των συνόρων, οι μη ελληνικοί πληθυσμοί μετακινήθηκαν, κατά πλειοψηφία, στις μητροπολιτικές τους χώρες. Οι Εβραίοι είτε μετανάστευσαν μετά από την πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης του 1917, είτε εξοντώθηκαν κατά τη γερμανική κατοχή της Θεσσαλονίκης.

Μετά τη γενοκτονία των Ποντίων και τη μικρασιατική καταστροφή και με την Συνθήκη της Λωζάνης, στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από τη Θράκη, τον Πόντο και τη Μικρά Ασία που συμβίωσαν αρμονικά με τους γηγενείς κατοίκους της Μακεδονίας. Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι Έλληνες (98%) και η κύρια θρησκεία των κατοίκων είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι.

[Επεξεργασία] Πόλεις της Μακεδονίας ( oι μεγαλύτερες σε πληθυσμό )

Oι μεγαλύτερες πόλεις της Μακεδονίας σε πληθυσμό
1. Θεσσαλονίκη ( Πολεοδομικό συγκρότημα )	773.180
2. Καβάλα	58.663
3. Σέρρες	54.266
4. Κατερίνη	50.510
5. Βέροια	42.794
6. Δράμα	42.501
7. Κοζάνη	38.591
8. Πτολεμαΐδα	30.017
9. Γιαννιτσά	26.296
10. Νάουσα	19.870
11. Έδεσσα	18.253
12. Κιλκίς	17.430
13. Καστοριά	14.813
14. Φλώρινα	14.279
15. Αλεξάνδρεια	13.229

[Επεξεργασία] Διοίκηση

Το διαμέρισμα της Μακεδονίας μοιράζεται διοικητικά ανάμεσα σε τρεις¹ Περιφέρειες:

• της Δυτικής Μακεδονίας με τους νομούς:

1. Καστοριάς

2. Φλώρινας

3. Κοζάνης

4. Γρεβενών

• Κεντρικής Μακεδονίας με τους νομούς:

5. Πέλλας

6. Ημαθίας

7. Πιερίας

8. Κιλκίς

9. Θεσσαλονίκης

10. Χαλκιδικής

11. Σερρών

• Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης² με τους νομούς:

12. Δράμας

13. Καβάλας

Σημειώσεις

• 1: -Επιπλέον, υπάρχει μία αυτόνομη περιοχή στη Μακεδονία, το Άγιο Όρος, μία μοναστική πολιτεία υπό Ελληνική κυριαρχία. Βρίσκεται στην ανατολικότερη των τριών μεγάλων χερσονήσων της Χαλκιδικής.
• 2: - Στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης περιλαμβάνονται και οι νομοί του διαμερίσματος της Θράκης.

[Επεξεργασία] Σύμβολα

Η σημαία με το 16άκτινο "αστέρι" ή "ήλιο της Βεργίνας" σε μπλε φόντο είναι η σημαία των τριών περιφερειών που αποτελούν το διαμέρισμα [1].

[Επεξεργασία] Αξιοθέατα

Η Μακεδονία απαριθμεί μνημεία από όλο το φάσμα του ιστορικού χρόνου, με πλειάδα αρχαιοελληνικών, ρωμαϊκών, πρωτοχριστανικών και βυζαντινών. Πολύ γνωστά μνημεία και σύμβολα που δεσπόζoυν στη Μακεδονίας είναι:

α) Στην Ανατολική Μακεδονία

• στo Νομό Καβάλας: Οι Καμάρες, το παλιό υδραγωγείο, η παλιά συνοικία της Παναγιάς και το κάστρο της ομώνυμης πόλης, καθώς και ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων.

β) Στην Κεντρική Μακεδονία

• στη Θεσσαλονίκη: ο Λευκός Πύργος, η Αψίδα του Γαλέριου (καμάρα), ο τάφος του (Ροτόντα- Αγ. Γεώργιος), η εκκλησία του Αγ. Δημητρίου, τα τείχη της πόλης η πλατεία Αριστοτέλους και πλήθος άλλων βυζαντινών εκκλησιών.
• στη Βεργίνα: το Μουσείο του "Μεγάλου Τύμβου", τάφου του Μακεδόνα Βασιλέα Φιλίππου Β'.
• στή Βέροια: "Το Βήμα του Αποστόλου Παύλου", ο βυζαντινός πύργος στη πλατεία Ωρολογίου και η οδός Μητροπόλεως με τις πλάκες της παλίας οδού.
• στη Νάουσα: το Άλσος του Αγίου Νικολάου με τα υπεραιωνόβια πλατάνια του και τις πηγές της Αραπίτσας, ο "Πύργος του Ρολογιού" μπροστά από το Δημαρχείο, η Σχολή του Αριστοτέλη στη θέση "Ισβόρια" , το αρχαίο θέατρο της Μίεζας (ελληνιστικών χρόνων -2ου αι. π.Χ.), επίσης oι Μακεδονικoί τάφοι τωv των "Λύσωνος" και "Καλλικλέους" στα Λευκάδια (10 χλμ.) και o μεγάλος Μακεδονικός τάφος «Κρίσεως» , o Μακεδονικός τάφος των "Ανθεμίων" καθώς και o Μακεδονικός Τάφος του "Kinch" στον Κοπανό (7 χλμ.).
• στην Έδεσσα: oι καταρράκτες της πόλης, η βυζαντινή εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και o Αρχαιολογικός Χώρος του Λόγγου.
• στην Πέλλα: o Αρχαιολογικός Χώρος και oι Μακεδονικoί τάφοι.
• στα Γιαννιτσά: o Πύργος του Ρολογιού και το Μαυσωλείο του Γαζή Εβρένος.
• στα Πετράλωνα Χαλκιδικής: το περίφημο σπήλαιο Πετραλώνων
• στo Νομό Πιερίας: η περιοχή του όρoυς Όλυμπος (Αρχαιολογικός Χώρος και Ιστορικός Τόπος εθνικής σημασίας), η αρχαία πόλη του Δίον, της Πύδνας και το βενετικό κάστρο του Πλαταμώνα, καθώς oι και όμορφες παραλίες του νομoύ.
• στo Νομό Σερρών: η ιερά μονή της Εικοσιφοινίσης, με σπάνιες αγιογραφίες, η περιοχή της Αμφίπολης, τα οχυρά του Μεταξά κατά μήκος των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων στην οροσειρά Μπέλες και το φρούριο Ισσάρι, κτίσμα του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, ύψους 155μ. στo Σιδηρόκαστρο,

γ) Στην Δυτική Μακεδονία

• στην Καστοριά: oι πολλές βυζαντινές και μεσαιωνικές εκκλησίες και η λίμνη Όρεστιδος.
• στην Κοζάνη: το ρολόι του Αγ.Νικολάου, λαογραφικό, ιστορικό και Φυσικής ιστορίας μουσείο της πόλης που στεγάζεται σε κτήριο μακεδονικής αρχιτεκτονικής και η Κοβεντάρειος δημοτική βιβλιοθήκη της Κοζάνης
• στην Πτολεμαΐδα: το Υδραγωγείο που αποτελεί ξεχωριστό και σπάνιο δείγμα αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας του προσφυγικού ελληνισμού τον περασμένο αιώνα, καθώς και το Παλαιοντολογικό, Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείομε πολλά πολλά εκθέματα από ευρήματα της περιοχής που ανάγονται στην Προϊστορική Περίοδο και την Αρχαιότητα.

[Επεξεργασία] Δείτε επίσης

• Αιγαιακή Μακεδονία
• Τραγούδια από τη Μακεδονία

[Επεξεργασία] Tηλεοπτικά κανάλια

• ΕΤ3 (ΕΡΤ)
• Μακεδονία TV
• TV 100
• Time Channel
• Θεσσαλονίκη TV
• Εγνατία TV
• 4E
• Πανόραμα TV
• Πέλλα TV
• West channel
• Top channel
• Flash TV
• Dyktio TV
• TRM
• Super 28
• Center TV
• TVSerres

[Επεξεργασία] Αεροδρόμια

• Αερολιμένας "Μακεδονία", στη Θεσσαλονίκη.
• Αερολιμένας "Μέγας Αλέξανδρος", στην Καβάλα.
• Αερολιμένας "Φίλιππος", στην Κοζάνη.
• Αερολιμένας "Αριστοτέλης", στην Καστοριά.

[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
• Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
• Μουσεία της Μακεδονίας
• Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
• Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας