Κυβέλη (μυθολογία)
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φρυγική και Λυδική θεότητα καλούμενη και Κυβήβη και Άγδιστις, ήταν η αντίστοιχη με τη θεά Ρέα στην Ελληνική μυθολογία καλούμενη και αυτή ακόμη Ρέα – Κυβέλη.
Η Κυβέλη ήταν θεά γενικά της άγριας φύσης και των δημιουργικών δυνάμεων της Γης και της γονιμότητας. Ο Πίνδαρος την προσφωνεί «Κυβέλα, μάτερ θεών» (Διθύραμβου απόσπασμα 80).
Από τους σχετικούς με τη θεά μύθους γνωστότερος ήταν ο του Άττιος του νεαρού ευνοούμενού της που για να κατασιγάσει τη βασανιστική ζηλοτυπία της θεάς έφθασε στο σημείο να αυτοευνουχισθεί τον οποίο στη συνέχεια μέσα σε θρήνους έθαψε αλλά και αργότερα τον ανάστησε.
Κύρια πατρίδα της λατρείας της ήταν η πόλη Πεσσινούντα στην Άνω Φρυγία κοντά στο Σαγγάριο ποταμό. Εκεί και επί του όρους Δίδυμο υπήρχε ιερός βράχος με το όνομα Άγδος εξ ού και το όνομά της Άγδιστις. Στο ίδιο όρος υπήρχε και το ιερό «άντρο» της θεάς, το αρχαιότερο όλων, όπου βρισκόταν αντί ομοιώματός της λατρευτικός λίθος ακατέργαστος (πιθανώς αερόλιθος), ο οποίος το 204 π.Χ. μεταφέρθηκε στη Ρώμη όπως επίσης και ο τάφος του αγαπημένου της εραστή Άττιου.
Ακόμα δε και αργότερα όταν είχε σβήσει η παλιά λάμψη της ακμάζουσας Φρυγίας η λατρεία της Κυβέλης διατηρούσε όλη τη λαμπρότητά της. Το πρώτο της Ναό έκτισε στη Πισσινούντα ο Βασιλιάς Μίδας τον οποίο αργότερα στόλισαν και πλούτισαν με αφιερώματα οι βασιλείς της Περγάμου καθώς και οι Ρωμαίοι. Από τη πόλη αυτή στην αρχή διαδόθηκε η λατρεία της θεάς σε όλες τις ελληνικές αποικίες των Μικρασιατικών παραλίων (Έφεσος, Σμύρνη. Μίλητο κλπ) και από εκεί στη κυρίως Ελλάδα όπου μολονότι διαδόθηκε ταχύτατα και ταυτίσθηκε με την «μητέρα ανθρώπων τε θεών» θεωρούμενη Ρέα απέκτησε δικούς της Ναούς κυρίως στη Θήβα, Αθήνα, Ολυμπία, Φυγαλεία κ.ά.
Αντίθετα οι Ρωμαίοι διατήρησαν τη λατρεία της ακριβώς όπως την παρέλαβαν από την Ανατολή μετονομάζοντας τους ιερείς, που οι Λυδοί αποκαλούσαν Κυβήδους σε Γάλλους.
Επίσης «Κύβελα» ονομαζόταν και έτερο βουνό της Φρυγίας αγνώστου όμως σημερινής θέσης του επί του οποίου υπήρχε και ομώνυμη πόλη. Ακόμα «Κυβέλεια» ήταν αρχαία πόλη της Ερυθραίας στη Μικρά Ασία απέναντι από τη Χίο μεταξύ του όρους Μίμαντος και του Ακρωτηρίου Μέλαινα. Στην οποία η λατρεία της Κυβέλης ήταν πολύ διαδεδομένη.
