Τραγωδία των Κοινών
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η τραγωδία των κοινών είναι μια αναλογία για την σύγκρουση των ιδιωτικών συμφερόντων και του κοινού καλού στην διεκδίκηση πόρων. Ο όρος εφευρέθηκε και διαδώθηκε από τον Garret Hardin στο κείμενο του με τίτλο "Η Τραγωδία των Κοινών" που εμφανίστηκε το 1968 στο περιοδικό Science. Αν και το αρχικό άρθρο ασχολούνταν κυρίως με την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, ο Hardin εστίασε επίσης και στην χρήση πόρων όπως την Ατμόσφαιρα και τους Ωκεανούς.
Με τον όρο αυτό ο Hardin ήθελε να αναδείξει το πρόβλημα της ατομικής συμπεριφοράς απέναντι σε συλλογικά αγαθά. Όταν κάποια αγαθά δεν ανήκουν σε συγκεκριμένα άτομα, αλλά σε όλους (κοινά), τότε η εκμετάλλευσή τους αποφέρει ατομικά πλεονεκτήματα αλλά κοινά μειονεκτήματα. Επειδή τα μειονεκτήματα είναι κοινά, το μεμονωμένο άτομο δεν τα λαμβάνει υπ' όψιν του. Επικεντρώνεται μόνο στα πλεονεκτήματα που αντλεί ως άτομο από την εκμετάλλευση του κοινού αγαθού.
Το πρόβλημα σχετίζεται και με τη θεωρία παιγνίων, η οποία μελετά την αλληλεπίδραση και την προσπάθεια πρόγνωσης της συμπεριφοράς περισσοτέρων υποκειμένων, ως προς το πόσο διαφορετικοί μπορεί να είναι οι στόχοι της προσωπικής ευτυχίας και της συνολικής αποτελεσματικότητας (efficiency) και πώς αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά των ατόμων.
Η θεωρία αυτή βρίσκει εφαρμογή κυρίως στη διαχείριση πόρων, υλικών και άυλων. Στη βάση της συγγενεύει με τη θεωρία των property rights. Έχει εφαρμογή εκτός των άλλων και στη διανοητική ιδιοκτησία, όπου δικαιολογεί την απονομή από το νόμο αποκλειστικών δικαιωμάτων σε άυλα αγαθά (πνευματικών δικαιωμάτων, ευρεσιτεχνίας). Οι ιδέες και οι καινοτομίες αντιπροσωπεύουν πόρους, οι οποίοι πρέπει να γίνονται αντικείμενο λελογισμένης εκμετάλλευσης (να αποζημιώνεται ο δημιουργός/εφευρέτης).
Έχει αναπτυχθεί και η αντίστροφη θεωρία, η οποία αναφέρεται στην τραγωδία των αντικοίνων (tragedy of the anticommons): η υπερβολική κατανομή των πόρων σε ιδιώτες οδηγεί σε υποεκμετάλλευση, καθώς τα συμφέροντα των ιδιωτών μπορεί να συγκρούονται με αυτά του κοινωνικού συνόλου.
