Monumento de Zamenhof
El Vikipedio
Monumento de Zamenhof. Tomboŝtono de la Majstro en la hebrea tombejo de Warszawa ĉe str. Okopowa. La tombo troviĝas vid-al-vide ĉe la enirejo, sur plej honora loko, kiun la hebrea komunumo donacis senpage kaj helpis aranĝi tre solenan funebroceremonion. La komunumo daŭrigas ĝis nun tiun helpon, je propraj kostoj dekoracias la tombejon, kiam okazas ia ceremonio sur la tombo, ktp. Super la tombo - kiu troviĝas sur monteto, kies antaŭa deklivo estas ornamita per granda kvinpinta stelo el plantaĵoj - staras ekde 1926 tomboŝtono. La monumento konsistas el kvin grizaj granitaj blokoj unu sur la alia kaj sur ili la terglobo. La dua bloko (el malsupre) estas tre granda (pezas ĉ. 2500 kg.) kaj havas el ĉiu flanko ŝildojn, sur kiuj troviĝas surskriboj. Ĉar la tombo troviĝas en angulo de aleo, ĝi havas du antaŭajn flankojn. Sur la pli larĝa - super la steligita deklivo - troviĝas surskribo:
Doktoro
Ludoviko Lazaro
ZAMENHOF
kreinto de Esperanto
naskita 15. XII. 1859. mortis 14. IV. 1917.
Sur la piedestalo, t. e. sub la unua bloko, samflanke, oni vidas maldekstre: M. Lubelski, artisto. Ĉe la mallarĝa fronto - sur la dua bloko - ankaŭ sur ŝildeto elgravurita troviĝas surskribo:
STARIGITA
DE TUTMONDA
ESPERANTISTARO
Ĝian starigon organizis la Int. Monumenta Komitato, fondita dum la UK en Praha, 1921. IMK eldonis kuponojn kaj fondis en Warszawa Lokan Monumentan Komitaton (LMK), kies prez. fariĝis d-ro W. Robin, sekr. E. Wiesenfeld, kas. 8. Weinthal, anoj estis reprezentantoj de ĉiuj Varsoviaj E-aj Organizaĵoj. Por anoncita konkurso alvenis 18 modeloj, el kiuj la jugantaro donis 1-an premion de 20 pundoj al la modelo de M. Lubelski. La skotaj E-istoj donacis la veran skotan graniton kaj post la kolektiĝo de la necesa sumo IMK farigis la tutan monumenton en Aberdeen (Skotl.) sub la kontrolo de skulptistoj. Coults kaj honora sekr. Applebaum. Komence de 1926 ĝi estis forveturigita Polujon. La polaj E-istoj kovris ĉiujn elspezojn bezonajn por venigi la monumenton de Danzig al Warszawa kaj starigi ĝin sur la tombejo. Helpis multe per favoroj la pola registaro, la hebrea komunumo, eĉ la laboristoj, prenintaj minimuman salajron. En la tago de la naŭa datreveno, 18 apr. 1926 (oni prokrastis de 14 apr., ĝis la plej proksima dimanĉo) okazis la solena malkovro de la monumento kun la ĉeesto de reprezentantoj de la pola registaro; belegan parolon aŭdigis ministro Grabowski. Samtage okazis la malkovro de la tomboŝtono de Klara Z, kies tombo troviĝas apude. E. WIESENFELD.
La animo kaj ĉefa efektiviganto de la monumenta afero estis la sekr. de IMK, J. D. Applebaum.
