Paralakso (astronomio)
El Vikipedio
Paralakso je astronomio estas ŝanĝo de situo de stelo aŭ alia ĉiela objekto sur ĉielo pro moviĝo de vidpunkto. Kiel paralakso oni nomas ankaŭ angulon, je kiu la stelo moviĝas sur ĉielo pro moviĝo de la vidpunkto. Pro tio ke astroj estas tre malproksimaj paralakso rimarkeblas nur pro jara moviĝo de tero ĉirkaŭ suno.
- 1 - la nula direkto (de kiu oni mezuras angulojn)
- 2 - suno
- 3 - orbito de tero ĉirkaŭ suno
- 4 - tero en la unua tempo
- 5 - tero post duonjaro
- 6 - la stelo
- 7 - direkto, kie videblis la astra en la unua tempo, post duonjaro.
La paralakso estas α = | φ1 - φ2 | .
Reale mezuro de la paralakso plimalfaciliĝas pro propra movo de stelo en spaco (relative al suno).
- 1 - la nula direkto (de kiu oni mezuras angulojn)
- 2 - suno
- 3 - orbito de tero ĉirkaŭ suno
- 4 - tero en la unua tempo kaj post jaro
- 5 - tero post duonjaro
- 6 - la stelo en la unua tempo
- 7 - la stelo post duonjaro
- 8 - la stelo post jaro
La paralakso estas α = | (φ1 + φ3)/2 - φ2 | .
Ankoraŭ unu plimalfaciligo estas en tio ke reale ĉio estas ne sur ebeno, kiel en la bildoj, sed en tridimensia spaco. En kalkuloj necasas enkalkuli latitudojn kaj longitudojn. Aŭ eblas kumeti fotojn de la parto de ĉielo kaj senpere mezuri angulan moviĝon de la stelo.
Laŭ paralakso oni kalkulas malproksimeco de ne tro malproksimaj astroj.
L = D / α
kie L - distanco inter suno kaj la stelo;
- D - diametro de orbito de tero;
- α - paralakso.
Por pli malproksimaj astroj ĉi tiu maniero ne taŭgas ĉar kiam paralakso plimalgrandiĝas ekarto de la distanco rapide pligrandiĝas.
La plej proksima stelo havas paralakson 0,77".
[redaktu] Historio
Paralakso de stelo estis mezurita je la unua fojo en 1838 de Friedrich Bessel de stelo 61 Cygni (la 61a stelo de la konstelacio Cigno laŭ la internacia skribado).
