Sándor Radó

El Vikipedio

RADÓ Sándor (5-an de novembro 1899, Újpest - 20-an de aŭgusto 1981, Budapeŝto) estis hungara geografo, mapisto, akademiano, universitata instruisto, fama spiono dum la dua mondmilito. Li estis doktoro pri la geografiaj sciencoj, ricevis Kossuth- (1962) kaj Ŝtatan premion (1973).

Li studis juron en Budapeŝto, en decembro de 1918 iĝis ano de KMP (Komunista Partio de Hungario, en 1919 politika komisaro de la hungara Ruĝa Armeo. Post la malvenko de la Hungara Sovetrespubliko, li elmigris al Vieno.

Ekde 1920 li laboris kiel gvidanto de la viena buroo de la soveta telegrafa buroo (ROSTA), poste li estis gvidanto de kontraŭleĝa komunista organizaĵo en Leipzig. Post la sensukcesa hamburga ribelo, li veturis al Moskvo (1924), kie li agadis kiel sekretario kaj scienca ĉefkunlaboranto de la Mondekonomia kaj Mondpolitika Asocio. Li verkis libron pri Sovetunio, pretigis mapojn. Li organizis en 1926 en Berlino la eksterlandan buroon de la Soveta Informagentejo kaj fondis la unuan mapan informagentejon de la mondo. Tiu agentejo funkciis en Berlino kiel Pressegeographie, poste en Parizo kiel Inpress kaj dum la dua mondmilito en Ĝenevo kiel Geopress kaj informis la internacian ĵurnalojn pri aktualaj mapoj.

Lia ĝeneva buroo iĝis spiona centro kaj informis la sovetojn per gravaj informoj. Pri tiu agado aperis la libro Dóra jelenti, tradukita al 20 lingvoj. Oni distingis lin per Lenin-ordeno, igis lin kolonelo (1942).

Post finiĝo de la dua mondmilito, li veturis al Moskvo (1945), kie oni arestis lin kaj sendis lin al gulago. Li estis rehabilitita nur en 1955, kiam li hejmenveturis al Hungario.

Li instruis inter 1958-1966 geografion.

[redaktu] Verkoj

Führer durch die Sowjetunion. Die fünf grössten Städte der Sowjetunion, Moskau, Leningrad, Charkow, Kijew, Odessa (Moskvo, 1925)
Athes für Politik, Wirtschaft, Arbeiterbewegung
Der Imperialismus (Wien-Berlin, 1930)
Dóra jelenti (Bp., 1971)