سقوط هواپیما در تهران، ۱۵ آذر ۱۳۸۴

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

سقوط هواپیمای ترابری ارتش ایران در تهران در حدود ساعت ۱۴ روز ۱۵ آذر ۱۳۸۴ (۶ دسامبر ۲۰۰۵) ۱۲۸ کشته و ۱۳۲ زخمی برجا گذاشت. این هواپیمای باری-نظامی از نوع سی-۱۳۰ بود و ۹۴ مسافر شامل اعضای ارتش و خبرنگاران را برای پوشش خبری رزمایش عاشقان ولایت که در چابهار در جنوب‌شرقی ایران برگزار می‌شد، از تهران به بندرعباس می‌برد.

خلبان پس از ترک فرودگاه مهرآباد با گزارش نقص فنی در موتور هواپیما تقاضای بازگشت به فرودگاه را می‌کند ^[1] یا فرمان بازگشت دریافت می‌کند. اما در حین بازگشت دچار آتش‌سوزی شده و با ساختمان مسکونی ۱۰ طبقه‌ای در شهرک توحید در منطقهٔ فرودگاهی مهرآباد (در فاصلهٔ سه کیلومتری فرودگاه) برخورد می‌کند.

از ۱۲۸ نفر تلفات گزارش شده، ۹۴ نفر داخل هواپیما بوده‌اند که در دم جان سپرده‌اند و دست‌کم ۳۴ تن از کشته‌شدگان از ساکنین ساختمان و افراد حاضر در اطراف آن بوده‌اند.^[2]

در پی این حادثه بسیاری انتقادات خود را متوجه ارگانهای نظامی مانند وزارت دفاع نمودند و حتی طرحی هم برای استیضاح وزیر دفاع - محمد نجار - در روز ۱۹ آذر ۱۳۸۴ در مجلس مطرح شد که بعداً از دستور کار خارج گردید^[3].

فهرست مندرجات ۱ شرح حادثه ۲ دیده‌های شاهدان ۳ دلایل و شواهد حادثه ۳.۱ دلایل احتمالی ۳.۲ دلایل اعلام‌شده ۳.۳ شواهد پس از حادثه ۴ کشته‌ و زخمی‌شدگان ۵ دیگر سانحه‌های سی-۱۳۰ ایران ۶ جستار وابسته ۷ پانویس ۸ پیوند به بیرون ۸.۱ وب‌گاههای خبری ۸.۲ صدا ۸.۳ فیلم ۸.۴ تصاویر ۸.۵ تحلیل‌ها ۸.۶ وب‌نوشت‌ها

[ویرایش] شرح حادثه

شبکه ایمنی هوانوردی در گزارش خود با ذکر شرح فنی کوتاهی از این حادثه، زمان آن را ۱۴:۱۰ روز ۱۵ آذر ۱۳۸۴ ذکر می‌کند ^[4] :

«هواپیمای باری هرکولس فرودگاه مهرآباد را به سمت بندرعباس ترک کرد. مسافران هواپیما تعدادی از خبرنگاران ایرانی بودند که قرار بود رزمایشی را پوشش خبری دهند. خلبان مشکل فنی nr.4 را حدود ۸ دقیقه پس از برخاستن اعلام می‌کند و درخواست فرود اضطراری در فرودگاه مهرآباد را می‌کند. در حین نزدیک شدن به باند شمارهٔ ۲۹L با استفاده از سامانهٔ ابزار فرود، هواپیمای سی-۱۳۰ به یک مجتمع مسکونی ۱۰ طبقه در منطقهٔ مسکونی «آذری» برخورد کرد. میدان دید در زمان حادثه در حدود ۱۵۰۰ متر گزارش شده‌است.»

سردار سرتیپ علیرضا افشار دربارهٔ دقایق آخر سقوط گفته است ^[5] :

«از چهار مایلی باند که خلبان وضعیت را نرمال (عادی) اعلام کرده است تا هنگام سقوط که یک لحظه صدای فریاد یا حسین با هم ضبط شده‌ اند، به مدت یک دقیقه و ‌۵۰ ثانیه هیچ‌گونه پیامی ارسال نشده است.»

[ویرایش] دیده‌های شاهدان

«دو از چهار موتور هواپیما از کار افتاده و هواپیما به صورت کج و با زاویه تندی نسبت به زمین سقوط کرده است. به گفته این افسر ارتشی که شناخت کافی هم نسبت به پرواز دارد، خلبان هواپیما تلاش بسیاری کرده تا هواپیما را روی خیابان جنب ساختمان بنشاند، اما چون هواپیما به حال کج در آمده و کنترلش از دست خلبان خارج بوده، نتوانسته آن را به سمت خیابان هدایت کند که در نتیجه هواپیما به گوشه ساختمان و طبقه اول اصابت می‌کند.» ^[6]

«ساعت ۱۳:۴۵ دقیقه بود من با اتومبیل در حوالی خیابان شمشیری بودم که ناگهان صدای انفجار مهیبی رخ داد. دود غلیظی که از یکی از بلوک‌های شهرک توحید بر خاست توجه همه را به خود جلب نمود. من با پارک نمودن اتومبیل خود به طرف شهرک دویدم. هیچ چیز معلوم نبود فقط دود بود و خاک. اهالی می‌گفتند که در طبقه چهارم این آپارتمان ۱۰ طبقه گاز منفجر شده است. چند دقیقه نگذشته بود که شعله ‌های آتش همه جای ساختمان را فرا گرفت.» ^[7]

[ویرایش] دلایل و شواهد حادثه

[ویرایش] دلایل احتمالی

• نقض فنی هواپیما و سهل‌انگاری مقامات مسوول:

«برخی از رسانه گفته‌اند که خلبان هواپیما با پی بردن به وجود نقص فنی کوتاه مدتی پس از ترک باند پرواز دو بار از برج مراقبت مهرآباد درخواست اجازه بازگشت و فرود اضطراری کرد اما به دلیل ترافیک سنگین فرودگاه با این درخواست موافقت نشد. خبرنگار بی بی سی می‌‌گوید مقامات ارتش به شدت هر نوع سهل انگاری را تکذیب کرده‌اند و از آنجا که این هواپیما در یک ماموریت نظامی شرکت داشت، در مورد روش‌های جاری آمادگی پرواز سئوالات صریحی مطرح نمی‌شود.^[8]

• دستور نادرست به خلبان در هنگام رخداد نقص فنی در هواپیما :

«نقص فنی در هواپیمای C-130 پس از گذشت هشت دقیقه از پرواز، رخ داده که در آن لحظه هواپیما در اواسط مسیر تهران ـ قم قرار داشته است و اگر اصرار مرکز کنترل پرواز و مسئولان حاضر در فرودگاه مهرآباد نبود، این هواپیما امکان فرود بدون سانحه در سه نقطهٔ فرودگاه امام، اتوبان قم ـ تهران و بیابان‌های جنوب غربی تهران را داشته است.»^[9]

[ویرایش] دلایل اعلام‌شده

سردار سرتیپ علیرضا افشار در گفتگو با خبرگزاری فارس گفت ^[10]:

«ایراد خلبان به دستگاه V.O.R ناوبری یدکی بوده است که رفع عیب‌ گردیده و دستگاه مذکور، ربطی به خراب شدن موتور نداشته است. وی با اشاره به نحوه پدیدار شدن سانحه بر اساس بررسی‌ها اضافه کرد: هواپیما پس از ۸ دقیقه پرواز، به خاطر اشکال در یک موتور آن، در حالیکه می‌توانسته با ۳ موتور به پرواز ادامه دهد، با تصمیم خلبان برای رعایت احتیاط درخواست برگشت به مبدا (فرودگاه مهرآباد) را می‌نماید و تا ۳ کیلومتری فرودگاه مهرآباد هیچ گونه‌ مشکلی گزارش نگردیده است. وی افزود: موضوع حادثه در ۳ کیلومتری فرودگاه مهرآباد که به دلیل نقص فنی جدید و یا احتمالاً خطای خلبان بوده است، پس از بررسی‌های فنی هیات کارشناسی مشخص خواهد شد.»