سلمان فارسی

سلمان فارسی که نام اصلی وی روزبه و زادگاهش جی یا جیم در اصفهان بوده از فرزندان اشراف پارسی بود. سلمان در دوران کودکی مادرش را از دست داد و عمه‏اش سرپرستی او را به عهده گرفت.

سلمان، بعد از آنکه دریافت قرار است او را شش ماه با اعمال شاقّه زندانی سازند و پس از آن اگر به آیین نیاکانش ایمان نیاورد اعدامش کنند، با همکاری عمه‏اش گریخت و روانه بیابان شد. در بیابان کاروانی دید که به سوی شام می‏رفت؛ پس به مسافران پیوست و رهسپار سرزمینهای ناشناخته گردید.

[ویرایش] آزادی و نامگذاری سلمان

پیامبر اسلام سلمان را به مبلغ چهل نهال خرما و چهل وقیه (هر وقیه معادل چهل درهم)، از مرد یهودی، خرید و آزادش ساخت و نام «سلمان» را بر او نهاد.

[ویرایش] فضیلتهای برجسته سلمان

سلمان، الگوی مسلمان کمال‏جو، وارسته و خودساخته‌است و ارزشهای متعالی بسیاری در خویش گردآورده بود. بخشی از این فضایل عبارت است از:

[ویرایش] نزدیکی به رسول خدا

سلمان، پس از پذیرفتن اسلام، چنان در راه ایمان و معرفت اسلامی پیش رفت که نزد رسول خدا جایگاهی والا یافت و مورد ستایش معصومان قرار گرفت. بخشی از سخنان آن بزرگان در باره سلمان چنین است:

• در ماجرای جنگ خندق، که در سال پنجم هجری رخ داد و به پیشنهاد سلمان، پیرامون شهر خندق کندند. هر گروهی می‏خواست سلمان با آنها باشد؛ مهاجران می‏گفتند: سلمان از ما است. انصار می‏گفتند: او از ما است. پیامبر فرمود: «سَلْمان مِنّا أهْلَ الْبَیْت»۳؛ سلمان از اهل بیت ما است.

محی‏الدین بن‏عربی، با اینکه از علمای اهل تسنن است، در شرح این سخن پیامبر اکرم می‏گوید: پیوند سلمان به اهل بیت در این عبارت، بیانگر گواهی رسول خدا به مقام عالی، طهارت و سلامت نفس سلمان است؛ زیرا منظور از اینکه سلمان از اهل بیت (علیهم السلام) است، پیوند نسبی نیست؛ این پیوند بر اساس صفات عالی انسانی است.۴

• جابر نقل می‏کند که رسول خدا فرمود:

«همانا اشتیاق بهشت به سلمان بیش از اشتیاق سلمان به بهشت است؛ و بهشت به دیدار سلمان عاشق‏تر از دیدار سلمان به بهشت است.»۵

• پیامبر اکرم فرمود:

«هر که می‏خواهد به مردی بنگرد که خداوند قلبش را به ایمان درخشان کرده، به سلمان بنگرد.»

• آن بزرگوار همچنین فرمود:

«سلمان از من است، کسی که به او ستم کند به من ستم کرده‌است و کسی که او را بیازارد مرا آزرده‌است.»

• امام صادق فرمود:

«سَلْمانُ عَلِمَ الإِسْمَ الأَعْظَم»۷؛ سلمان اسم اعظم را می‏دانست.

این سخن بدان معناست که سلمان از نظر عرفان، به مقامی رسیده که حاصل اسم اعظم الهی بود. اگر کسی چنین لیاقتی داشته باشد، دعایش به اجابت می‌رسد و کرامات عظیمی از او سر می‏زند.

[ویرایش] علم سلمان

پیامبر اسلام فرموده‌است: «اگر دین در ثریّا بود، سلمان و پارسیان به آن دسترسی پیدا می‏کرد.»۸

وسعت و عمق آگاهیهای سلمان به حدی بود که برای هر کس قابل هضم نیست. امام صادق فرمود: رسول خدا و علی اسراری را که دیگران قدرت تحمل آن را نداشتند به سلمان می‏گفتند و او را لایق نگهداری علم مخزون و اسرار می‏دانستند؛ از اینرو یکی از القاب سلمان، «مُحَّدث» است. سلمان دارای علم بلایا و منایا (حوادث آینده) بود و همچنین از متولّمان

(قیافه‏شناسان) و محدثان به شمار می‏رفت. جایگاه علمی سلمان چنان بود که امام صادق در باره‏اش فرمود: «در اسلام، مردی که فقیه‏تر از همه مردم باشد، همچون سلمان، آفریده نشده‌است.»۱۰

پیامبر اسلام فرمود: «سلمان دریای علم است که نمی‏توان به عمق آن رسید.»۱۱

البته دانش سلمان، به معارف فکری محدود نمی‏شد و آگاهیهای فنّی او نیز در حدّ بالایی بود. در جنگ خندق، طرح کندن خندق را سلمان خدمت پیامبر پیشنهاد کرد و عملی شد. همچنین در جنگ طائف، طرح ساختن «منجنیق» برای درهم کوبیدن قلعه‏های مشرکان از ابتکاراتی است که به سلمان نسبت داده شده‌است.

سلمان پارسا، حتی حقوق اندک سالانه۱۶ خود را هم به نیازمندان می‏داد و بسیار اندک برای خود برمی‏داشت.

نقش سلمان در تشیّع ایرانیان

[ویرایش] وفات

سلمان سرانجام، پس از عمری طولانی در اواخر خلافت عثمان در سال ۳۵هـ .ق وفات یافت.۲۲ حضرت علی پیکرش را غسل داد، کفن کرد و بر آن نماز گزارد. همراه آن حضرت، جعفر بن‏ابی‏طالب و حضرت خضر، بر پیکر سلمان نماز گزاردند.۲۳ بعضی از راویان چنین نقل کرده‏اند که حضرت علی بر کفن سلمان شعری نوشت که معنای آن چنین است:

«بر شخص کریم و بزرگواری وارد شدم، بی‏آنکه توشه نیک و قلب پاک داشته باشم؛ ولی بردن توشه نزد شخص کریم و بزرگوار، زشت‏ترین کار است.»۲۴

مرقد حضرت سلمان در مدائن، در پنج فرسخی بغداد، نزدیک تاق کسری قرار دارد.

آرامگاهش کنار طاق کسری در شهر مدائن عراق دو روز پس از انجار حرم دو امام شیعه در سامرا و گلوله باران شد .در دوره بعثی‌ها بسیاری از نام‌های تاریخی را از جمله سلمان فارسی را به سلمان پاک تغییر دادند. صدام این لقب را به او داد یعنی اینکه او با اسلام آوردن و عرب شدن از آلودگی مجوسی و فارسی پاک شده‌است این نام جدید سلمان یک سیاسی شدن نامهای مذهبی نام دارد. از این بدتر اینکه عربها پ ندارد و او را سلمان باک می‌گویند!!! و آرامگاه او بنام حی سلمان باک معروف است. سلمان فارسی را اعراب سنی نیز بسیار احترام می‌کنند و او را لقب صحابی جلیل القدر داده‌اند.بعضی از مستشرقین از تأثیر عقاید فارسی و ایرانی بر دین مسیحیت و اسلام سخن گفته‌اند.

یکی از شخصیتهای دیگر ایرانی در تاریخ اسلام ابن حزم معروف به اندلسی است.

رده‌های صفحه: تمیزکاری عمومی | مقالات بدون منبع | لحن نامناسب