کلانتر
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
کَلانتر معنای بزرگ‌تر را می‌‌رساند.در گذشته بزرگ یا معتمد مردم در منطقه‌ای ویژه را می‌‌گفتند.امروزه سرپرست کلانتری را می‌‌گویند و از کلانتر به جای واژه فرانسوی کُمیسر سود می‌‌برند.
[ویرایش] منصب "کلانتر" در تاریخ ایران
از عهد سلجوقیان در جنوب ایران منصبی به‌نام «رئیس» برقرار شد. رئیس نماینده رسمی مردم منطقه یا عشیره یا صنف و محله خود در نزد حکومت محلی محسوب می‌شد و دارای اختیاراتی وسیع‌تر از «کلانتر» عهد صفوی بود. امروزه، لقب «رئیس» در نواحی عشایری جنوب ایران یادگاری از این ساخت سیاسی عهد سلجوقی است. در دوران صفوی، منصب رئیس عهد سلجوقی متروک شد و به جای آن منصب جدیدی به نام کلانتر وضع گردید. «کلانتر» مانند «رئیس» بیش‌تر نماینده مردم صنف خود بود تا یک مأمور دولتی و به عبارت دیگر، منصب «کلانتری» از یک مضمون دمکراتیک و مردم‌سالارانه برخوردار بود. «کلانتر» تنها در شهرها و محلات و صنوف شهری وجود نداشت، بلکه نواحی روستائی و طوایف عشایری نیز دارای «کلانتران» خود بودند. در جماعات عشایری معمولاً صالح‌ترین و مقتدرترین فرد، معمولاً نه الزاماً از دودمان سران سنتی طوایف، «کلانتر» می‌شدند. منصب کلانتری، به عنوان یک ساخت سنتی سیاسی، تا چند دهه پیش در عشایر، به‌ویژه در فارس، وجود داشت و در سال 1335 ه.ش. رسماً ملغی شد. با توسعه دیوانسالاری غربی در ایران در اوائل دهه 40 شمسی آخرین بقایای این ساخت سنتی قدرت نابود شد.
[ویرایش] منابع
- آن لمبتون، سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام، صص 165 ـ 164.
- عبدالله شهبازی، مقدمه‌ای بر شناخت ایلات و عشایر، صص 53، 62-63.
رده‌های صفحه: مناصب | نیروهای انتظامی | شهربانی | عشایر
