Billarda

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

A billarda, a estornela ou o palán son as denominacións dun dos xogos máis coñecidos e populares dos que se facían (e ainda se fan) para xogar en toda Galicia. As regras deste xogo son zonais, polo que é dificil atopar varias zonas que xoguen coas mesmas regras. Consiste esencialmente en darlle cun pau, palán, a outro máis pequeno, billarda, para que salte e se tire ó máis lonxe posibel.

[editar] Ferramentas

O que se precisa para xogar á billarda

O pau máis grande adoita ser duns 50 centímetros de longo e duns 3 de ancho aproximadamente, dunha madeira boa e resistente no que se precisa dun dos extremos afiado (na imaxe, en cor laranxa). De seguido, agúzanselle os dous extremos a outro pao duns 15 ou 20 centímetros de longo (na imaxe, en cor marrón), que se chama billarda, estornela,... de aí lle ven o nome ó xogo.

[editar] Regras

Poden xogar dous ou máis xogadores que se repartirán en equipos. Para comezar a xogar sortéase cal dos xogadores ou equipos sae primeiro. Dende unha circunferencia feita no chan (reinado ou meta, ou cadrado na Limia), golpearán a billarda co palán nunha das puntas para levantala e, cando estea no aire, daranlle outro golpe para lanzala o máis lonxe posíbel do lugar en que se atopen. O que fique coa billarda máis lonxe comezara o xogo do mesmo xeito. Isto repetirase tres veces, dependendo se se xoga a un intento ou a tres, e ó remate das tiradas, terá que calcular a distancia, en paláns ou paus, que hai dende o punto de inicio ata onde está a billarda caída. Se acerta nas medidas (nalgunhas versións, sen exceder) segue xogando e, se non, eses puntos pasarán ó outro equipo, quen comezará unha nova tirada. Ó final gaña o equipo que máis paláns, paus ou puntos teña. Como se dixo anteriormente, neste xogo entraban máis variantes dependendo da zona.

[editar] Outros xogos populares

Abelliñas do mel
Sortes
Bolas
Birlos
Baraxa
Choques
Guá
Chapas
Tabas
Buxaina
Billarda ou estornela
Porca
Mariola
ovo, pico, araña
Pita cega
Altura
Zoadeiras
Leito

[editar] Referencias bibliográficas

BARRIO, María & HARGUINDEY, Enrique (1983) Lerias e enredos para os máis pequenos. Vigo: Editorial Galaxia.
BOUZA BREY, Fermín (1963) Xogos iniciáticos infantiles da Galiza, Separata da Revista de Etnografía, tomo I. Porto: Museo de Etnografia e Historia.
BRANDÍN FEIJOO, Camilo (1986) Os xogos dos nosos rapaces. Ourense: Obra Cultural Caixa Ourense.
ESTÉVEZ LAVANDERIA, Ana (2000) Os xogos. Santiago de Compostela: Departamento de Educación e Acción Cultural do Museo do Pobo Galego.
LORENZO, Xoaquín (1992) Enredos. Santiago de Compostela: Alicerces, Museo do Pobo Galego.
ROMANÍ, Arturo (1983) Xogos infantiles de Galicia. Santiago de Compostela: Follas Novas Edicións.