Nervaro
From Wikipedia
Nervaro di animalo koordinas l'agiveso di muskuli, kontrolas l'organi, konstruktas e traktas l'informo de senci, ed inicas agivi. Precipua partopreninta en nervaro inkludas neuroni e nervi qua rolagas en ta koordini.
En animali sen cerebro, la nervaro ne kreas o konduktas pensado ed emocado. Do to esas la sistemo qua animas "animali" (sponjo eceptale). Kemiaji qua skopas l'agivo di nervi generale esas maxim rapida agiva venoni, kustuma paralizesas e/o tuas.
[redaktar] Vertebroza nervari
Nervari di vertebroza animali esas ofte dividas en centrala nervaro (CN) e periferiala nervaro (PN). La CN konsistas en cerebro e myelino. La PN konsistas en omna altra nervi e neuroni qua ne jacas en la CN. La granda majoritato di qua esas kustuma nominita nervi (qua esas fakte axonala procesi di nervala celuli) esas konsiderita esar PNS. La PN esas dividita en somatala nervaro ed autonomala nervaro.
| Periferiala | Somatala | |
| Autonomala | Simpatiala | |
| Parasimpatiala | ||
| Intestinala | ||
| Centrala | ||
Somatala nervaro responsas pri koordininta korpo-movemiento, ed anke per recevita extera stimulado. Autonomala nervaro esas ne arbitriala parto di nervaro ube omna di internala manteno sorgas.
Autonomala nervaro esas lore dividita en simpatiala divido e parasimpatiala divido. Simpatiala nervaro respondas ye esinta proxima danjero o despleziveso, ed responsas pri plu rapidesas kardio-ritmo e sango preso, inter altra fiziologikala changi, inter la senco di eciteso on perceptas pro augmenteso di adrenalino en la sistemo. Parasimpatiala nervaro, kontraste, esas evidenta kande persono esas restinta e standas destensita, ed responsas pri certa kozi kom la kontrakto di pupilo, lentigas di kardio, la dilato di kardia kanali, e la stimulo di dijestiva e jenitaurinarala sistemi.
[redaktar] Metabolismo di nervaro
Celuli en nervaro ofte per lua funcioni ne povas metaboliar proteini per energio en celulala respiro, e dependas precipua de karbohidrati. Se karbohidrati manquas, la korpo devas ruptar graso en grasa acidi e glicerolo, pose la grasa acidi en ketono korpi la celuli povas uzar.
