მაკინტოში (კომპიუტერი)
ვიკიპედიიდან
მაკინტოში (Macintosh), ეპლ კომპიუტერის (Apple Computer Inc.) მიერ შექმნილი, დამუშავებული და წარმოებული პერსონალური კომპიუტერებია, რომელიც მაკინტოშის ოპერაციულ სისტემაზე (მაკ ოს) მუშაობს. მაკინტოშის ჯიშის ვაშლის სეხნია თავდაპირველად 1984 წლის 24 იანვარს გამოვიდა; ეს იყო პირველი პოპულარული პერსონალური კომპიუტერი, რომელიც ამჟამად სტანდარტად ქცეულ გრაფიკულ სამომხმარებლო ინტერფეისს (გსი) იყენებდა, დესკტოპზე ფანჯრებითა და თაგუნას კონტროლით მაშინ სტანდარტული საკომანდო ხაზის ინტერფეისის ნაცვლად. ეპლი იმავე დროს განაგრძობდა ეპლ II ოჯახის კომიუტერთა გაყიდვას მაკების პარალელურად 1993 წლამდე. მას შემდეგ ყველა ეპლ კომპიუტერი მაკინტოშის ოჯახისა გახდა.
თანამედროვე მაკები საკმაოდ მრავალფეროვანია დაწყვებული ბიუჯეტური მაკ-მინიდან (Mac mini) საშუალო რანგის სერვერით, ექს-სერვი (Xserve), დამთავრებული. მაკინტოშის სისტემები ძირითადად განკუთვნილია საშინაო, საგანმანათლებლო და სახვითი ხელოვნების პროფესიული ბაზრებისთვის; ბოლო დროს ექს-სერვი G5 სერვერის გამოსვლის შემდეგ ეპლმა სამეწარმეო ბაზარშიც შეაღწია.
თავდაპირველი მაკინტოშის ოპერაციული სისტემა პირველი მაკის გამოშვებიდან მოყოლებული გამოიყენება, თუმცა მან დროთა ჟამის განმავლობაში დიდი ცვლილებები განიცადა. 1999 წელს ეპლის ჯგუფმა გადაწყიტა, რომ კლასიკურ მაკ ოს-ს აკლდა თანამედროვე კომპონენტები და გამოუშვა იუნიქსის (Unix) ბაზაზე დამუშავებული მაკ ოს X (Mac OS X), რომელიც გაცილებით სტაბილური სისტემა გახდა, თუმცა ამასთან კვლავ შესაძლებელი იყო კლასიკის აპლიკაციების გამოყენება ჩაშენებული კლასიკთან თავსებადი ინტერფეისის შრით. მაკ ოს X-ის თანამედროვე ვერსიაა v10.4 (ვეფხვი), რომელიც ყველა ახალ მაკინტოშს მოჰყვება როგორც სტანდარტული ოპერაციული სისტემა (ექს-სერვი მაკ ოს X სერვერის ვარიანტზეა). მაკინტოშის სრულყოფისათვის ეპლმა დამატებით გამოუშვა პროგრამული უზრუნველყოფა - ციფრული მედია-აპლიკაციების მთელი სერია - iLife (აი-ლაიფ) პაკეტი, iWork (აი-ვორკ) პაკეტი და პროფესიული კრეატიული ბაზრისთვის განკუთვნილი Final Cut Pro, Shake და Aperture პროგრამები.
[რედაქტირება] თანამედროვე სერია
- მაკ მინი (Mac mini) - სამაგიდო - სამომხმარებლო - ამჟამად წარმოებაში არსებული ყველაზე იაფი მაკინტოშის მოდელი და ერთადერთი, რომელიც მონიტორის გარეშე იყიდება. 2006 წლის თებერვლამდე სტანდარტულ G4 პროცესორზეა, შემდეგ კი ინტელის ქორ ან ქორ-დუო პროცესორზე გადავიდა.
- აიმაკი (iMac) - სამაგიდო - სამომხმარებლო - ეპლის წამყვანი სამომხმარებლო სამაგიდო კომპიუტერია; 2006 წლის იანვრიდან ინტელის მძლავრ ორბირთვიან პროცესორზეა (Intel Core Duo). მას თეთრი მაითი-მაუზი (უძლეველი თაგუნა), გამჭვირვალე თეთრი კლავიატურა, ბლუთუზისა (Bluetooth) და ეარპორტის (AirPort) ბარათები, ასევე ჩაშენებული აისაიტ (iSight) კამერა, ორმხრივი დვდ ჩამწერი და ადაპტორი მოჰყვება.
- იმაკი (eMac) - სამაგიდო - საგანმანათლებლო - იაფი სამაგიდო მოდელია თავდაპირველად მხოლოდ განათლების სფეროს ბაზრისთვის განკუთვნილი. 04/06/04 – 12/10/05 განმავლობაში ყველასთვის იყო მისაწვდომი, თუმცა მას შემდეგ ისევ მხოლოდ განათლების დაწესებულებებისთვისაა ხელმისაწვდომი. მას ჩაშენებული ეკრანი (CRT) და G4 პროცესორი აქვს.
- პაუერმაკი (Power Mac) - სამაგიდო - პროფესიონალური - ეპლის სერიაში ყველაზე ძვირი კომპიუტერია. ჰაი-ენდ მოდელს ორმაგი G5 პროცესორი აქვს.
- აიბუკი (iBook) - პორტატიული - სამომხმარებლო - ეპლის სამომხმარებლო ლოუ-ენდ ლაპტოპი. მასში G4 პროცესორია, თუმცა უფრო დაბალი სიხშირე ვიდრე ჰაი-ენდ პაუერბუკებს.
- პაუერბუკი (PowerBook) - პორტაბელური - პრო - ჰაი-ენდ კომპიუტერი კრეატიული პროფესიონალებისთვის; დღემდე G4 პროცესორზეა G5 პროცესორის მიერ ძაბვის მოხმარებასთან დაკავშირებული პრობლემების გამო.
- ექს-სერვი (Xserve) - სერვერი - სამეწარმეო - სამეწარმეო სტანდარტის 1U სიმაღლის სერვერია, სპეციფიკურად გამიზნული კრიტიკული ინფორმაციული ცენტრებისთვის და სამეწარმეო კლიენტ-სერვისებისთვის.
[რედაქტირება] ისტორია
მაკინტოშის პროექტი 1979 წლის გაზაფხულზე დაიწყო ეპლის თანამშრომელი ჯეფ რასკინის მიერ, რომელსაც წარმოსახული ჰქონდა ადვილად გამოყენებადი, დაბალ-ფასიანი კომპიუტერის შექმნა საშუალო მომხმარებლისთვის. 1979 წლის სექტემბერში რასკინს ნება დართეს პროექტისთვის გუნდი აეყვანა. რასკინს სჭირდებოდა ინჟინერი, რომელიც პროტოტიპის აწყობას შეძლებდა. ბილ ატკინსონი, ლიზას გუნდის წევრი (რომელიც ასევე მუშაობდა მსგავსი ჰაი-ენდ კომპიუტერის შექმნაზე) აცნობს მას ბერელ სმიტს, სერვის ტექნიკოსს, რომელიც იმ წელს იყო კომპანიაში მოსული. რამდენიმე წელიწადში რასკინმა დიდი სამუშაო გუნდი შექმნა, რომელმაც დააპროექტა და ააწყო პირველი მაკინტოშის ფუნქციონირებისათის საჭირო მასალები და პროგრამული უზრუნველყოფა. რასკინის, ატკინსონისა და სმიტის გარდა ჯგუფში იყვნენ კრის ესპინოზა, ჯოანა ჰოფმანი, ჯორჯ კროუ, ჯერი მანოკი, სუზან კეა და ენდი ჰერცფელდი.
სმიტის პირველი მაკინტოშის ჯეფ რასკინის სპეციფიკაციებით დამზადდა: 64 კბ ოპერატიული მეხსიერება, მოტოროლას 6809E მიკროპორცესორი, 256x256 პიქსელიანი შავ-თეთრი ეკრანი. ბად ტრიბლი, მაკინტოშის პროგრამისტი, დაინტერესდა მაკინტოშზე ლიზას გრაფიკული პროგრამების თავსებადობით და სთხოვა სმიტს თუ შესაძლებელი იქნებოდა ლიზას მოტოროლა 68000 მიკროპროცესორის დამონტაჟება ისე, რომ მაკინტოშის წარმოების ღირებულება არ გაზრდილიყო. 1980 წლის დეკემბერში სმიტი ახერხებს მაკინტოშის არქიტექტურის შეცვლას ისე, რომ მასზე მოტოროლა 68000 მიკროპროცესორის არა მხოლოდ დამონტაჟება, არემედ 5–დან 8 მეგაჰერცამდე აჩქარებაც შესაძლებელი ხდება. მსგავს არქიტექტურას უკვე 384x256 პიქსელიანი შავ–თეთრი ეკრანის მხარდაჭერაც შეეძლო. სმიტის დიზაინი უფრო ნაკლებ ოპერატიულ მეხსიერებას საჭიროებდა ვინემ ლიზასი და ამგვარად, წარმოება უფრო ეკონომიური გახდა. მაკის საბოლოო დიზაინი თვითმყოფადი იყო და გაცილებით მეტი საპროგრამო კოდი ჰქონდა წაკითხვად მეხსიერებაზე (ROM) ვინემ ნებისმიერ სხვა კომპიუტერს. მას ასევე გააჩნდა 128 კბ ოპერატიული მეხსიერება (მაქსიმალური).
ინოვაციურმა დიზაინმა სტივ ჯობსის, ეპლის თანადამფუძნებლის, ყურადღება მიიპყრო. მიხვდა რა, რომ მაკინტოში ლიზაზე უფრო მარკეტაბელური იქნებოდა, მან ყურადღება მთლიანად ამ პროექტზე გადაიტანა. 1981 წელს ჯობსთან პირადი კონფლიქტის გამო რასკინი ტოვებს მაკინტოშის პროექტს და საბოლოო მაკინტოშის დიზაინი უფრო ჯობსის იდეათა განხორციელება უნდა იყოს ვინემ რასკინის.
გაიგო რა ქსეროქსის მიერ დამუშავებულ გრაფიკული სამომხმარებლო ინტერფეისის პიონერული ტექნოლოგიის შესახებ, ჯობსი გამოგონებას ეპლის აქციებზე ოპციების გაცვლის ხარჯზე იძენს. შესაბამისად ლიზასა და მაკინტოშის მომხმარებლის ინტერფეისი ქსეროქსის საწყის დიზაინზეა დამუშავებული. ჯობსი ასევე იყვანს დიზაინერ ჰერმუტ ელინგერს მაკინტოშის ხაზზე სამუშაოდ, რისი შედეგიც მაკინტოშების თოვლივით თეთრი დიზაინი გახდა, რომელიც ეპლ კომპიუტერების შუა 1980-იანებიდან მოყოლებული ხელწერა გახდა. მიუხედავად ამისა ჯობსის ლიდერობა მაკინტოშის პროექტზე ხანმოკლე გამოდგა. ეპლის ახალ აღმასრულებელ დირექტორთან, ჯონ სკალთან, შიდა უთანხმოების გამო ჯობსი 1985 წელს გადადგა. მან მალევე საკუთარი კომპანია ნექსტი (NeXT) დააფუძნა და ეპლში 1997 წლამდე არ დაბრუნებულა.
პირველი მაკინტოშის გამოჩენა ბაზარზე 1984 წლის 22 იანვარს სუპერ-ბოულის (Super Bowl) დროს გაშვებულ ამჟამად უკვე განთქმული რიდლი სკოტის შენიღბული სარეკლამო რგოლით მოხდა. თავად მაკი ოფიციალურად 24 იანვარს გამოვიდა გასაყიდი ფასით $2.495 (დღევანდელი ფასებით ~$6.000).
