OSI მოდელი
ვიკიპედიიდან
OSI მოდელი წარმოადგენს სატელეკომუნიკაციო და კომპიუტერული ქსელური ოქმების ურთიერთდამოკიდებულების და აგების დონეებად დაყოფილ აბსტრაქტულ სქემას. როგორც Open Systems Interconnection-ის შემუშავებულ მოდელს, მას ასევე უწოდებენ OSI-ს შვიდდონიან მოდელს.
სექციების სია |
[რედაქტირება] გამოყენება
OSI მოდელი ჰყოფს ოქმების ფუნქციებს დონეებად. მისი ყოველი დონე შეიცავს მხოლოდ მისთვის საჭირო ფუნქციებს და ემსახურება მხოლოდ საკუთარი პროცესების ურთიერთქმედებას. ჩვეულებრივ ქვედა დონეებს ემსახურება აპარატურული ნაწილი, ხოლო ზედა დონეების დამუშავება ხდება პროგრამული მეთოდით.
OSI მოდელს ხშირად იყენებენ კომპიუტერული ქსელების აგებისას. მისი მთავარი თვისებაა სხვადასხვა დონეების ერთმანეთთან დაკავშირება, რაც ასევე უზრუნველყოფს ერთ დონეზე მომუშავე მწარმოებლის მიერ შემუშავებული აპარატურის სხვა დონეზე მომუშავე აპარატურასთან მუშაობას თუ ამ აპარტურის ყოველი ოქმი დოკუმენტირებულია და მინი აღწერილობა არსებობს. ეს აღწერილობა TCP/IP-ზე მომუშავე საზოგადოებისთვის ჩვეულებრივ ცნობილია როგორც RFC-ს დოკუმენტაცია (Request for Comments).
OSI-ს მოდელი წარმოადგენს შვიდი დონის იერარქიულ სტრუქტურას, რომლითაც განისაზღვრება ორ კომპიუტერს შორის კავშირი. მოდელი განსაზღვრულია სტანდარტების საერთაშორისო ორგანიზაციების მიერ (ISO) 7498-1 სტანდარტში. 1980 წლების ბოლოს, სტანდარტების საერთაშორისო ორგანიზაციამ რეკომენადცია გაუწია მოდელის ქსელურ სტანდარტად დანერგვას.
იმ დროისთვის TCP/IP უკვე გამოყენებაში იყო წლების განმავლობაში. TCP/IP-ის ფუნდამენტალური ARPANET და სხვა ქსელები გამოჩნდა ინტერნეტში. (TCP/IP-სა და ARPANET-შორის სხვაობის დასადგენად, იხილეთ დოკუმენტი RFC 871.)
მიუხედავად იმისა, რომ დღესდღეობით OSI მოდელის მცირე ნაწილს ექცევა ყურადღება და მისი სპეციფიკაცია ძალიან ჩახლართულია, ადმინისტრატორების დიდი ნაწილი მაინც OSI მოდელს მიჰყვება.
[რედაქტირება] OSI დონეების აღწერა
| OSI მოდელი | |||
|---|---|---|---|
| მონაცემების ერთეული | დონე | ფუნქცია | |
| ჰოსტის დონეები |
მონაცემები | პროგრამული | ქსელის მიწოდება პროგრამისათვის |
| პრეზენტაციის | მონაცემების შიფრაცია და წარდგენა | ||
| სესიის | კვანძთაშორისი კავშირი | ||
| სეგმენტები | ტრანსპორტული | კავშირი ორ უკიდურეს წერტილს შორის და საიმედოობა | |
| მატარაბელი დონეები |
პაკეტები | ქსელური | გეზის განსაზღვრა და ლოგიკური მისამართები (IP) |
| კადრები | მონაცემთა არხი | ფიზიკური მისამართები (MAC და LLC) | |
| ბიტები | ფიზიკური | მატარებელი ხაზი, სიგნალი და ორობითი გადაცემა | |
[რედაქტირება] დონე 7: პროგრამული დონე
პროგრამული დონის გავლით მომხმარებელს შეუძლია ქსელში მოთავსებულ ინფორმაციამდე მიღწევა პროგრამის საშუალებით. პროგრამული დონის ოქმების მაგალითებია: Telnet, File Transfer Protocol (FTP), Simple Mail Transfer Protocol (SMTP) და Hypertext Transfer Protocol (HTTP) ოქმები.
[რედაქტირება] დონე 6: პრეზენტაციის დონე
პრეზენტაციის დონე გარდაქმნის მონაცემებს პროგრამული დონის სტანდარტული ინტერფეისისათვის გასაგებ ენაზე. MIME კოდირება, მონაცემების შეკუმშვა, მონაცემების კოდირება და მსგავსი მოქმედებები პრეზენტაციის დონეზე ზემდგომი დონის მოთხოვნის ფარგლებში წარმოდგენა. მაგალითად: EBCDIC-ით კოდირებული ტექსტური ფაილის ASCII-კოდირებულ ფაილად გარდაქმნა, ობიექტების და სხვა მონაცემთა სტრუქტურის XML-ში გარდაქმნა და ა.შ.
[რედაქტირება] დონე 5: სესიის დონე
სესიის დონე აკონტროლებს დიალოგს (სესიებს) კომპიუტერებს შორის. ის იწყებს, მართავს და წყვეტს კავშირებს ადგილობრივ და შორეულ პროგრამებში. ის იძლევა დუპლექსური ან ნახევრადდუპლექსური კავშირის დამყარების საშუალებას და ახდენს საბოლოო კავშირის შესრულების შემოწმებას, რეგულირებას, შეწყვეტას და განახლებას. OSI მოდელში ეს დონე პასუხისმგებელია სესიების "მშვიდობიან დახურვაზე", რაც TCP ოქმის და ინტერნეტ ოქმის უმნიშვნელოვანესი ნაწილია.
[რედაქტირება] დონე 4: ტრანსპორტული დონე
ტრანსპორტული დონე უზუნველყოფს მონაცემების მომხმარებლებს შორის მონაცემების გამჭვირვალე, ეფექტურ გადაცემას და ამ დავალებისგან ზედა დონეების განთავისუფლებას. ტრანსპორტული დონე ამოწმებს საიმედოობას დინების მართვით, სეგმანტაცირებით/დესეგმენტირებით და შეცდომების შემოწმებით. მეოთხე დონის ზოგიერთი ოქმი მოითხოვს ორმაგი კავშირის დამყარებას. ეს ნიშნავს, რომ ტრანსპორტულ დონეს შეუძლია პაკეტების დროებით შენახვა და დანაკარგების შემთხვევაში მათი თავიდან გაგზავნა, მსგავსი ოქმია Transmission Control Protocol (TCP). ეს არის დონე, რომელიც გარდაქმნის შეტყობინებებს TCP, User Datagram Protocol (UDP), Stream Control Transmission Protocol (SCTP) და სხვა პაკეტებში.
[რედაქტირება] დონე 3: ქსელური დონე
ქსელური დონე უზრუნველყოფს მონაცემების მიმდევრობების წყაროდან დანიშნულების ადგილამდე ერთი ან რამოდენიმე ქსელის გავლით გადაცემას ტრანსპორტული დონის მიერ მოთხოვნილი მომსახურების ხარისხის (QoS) დაცვით. ქსელური დონე აწარმოებს ქსელური მარშრუტიზაციის ფუნქციებს, და ასევე შეუძლია სეგმენტირება/დესეგმენტირება და შეცდომების შეტყობინება. მარშრუტიზატორები მუშაობენ სწორედ ამ დონეზე და აგზავნიან ერთი ქსელიდან მეორეში, რაც საბოლოოდ შეიძლება ქსელის მომხმარებლის ინტერნეტამდე წვდომას უზრუნველყოფდეს (ასევე არსებობს მესამე დონის კომუტატორები (ხშირად მათ IP-კომუტატორებს უწოდებენ). ეს არის მისამართების ლოგიკური სქემა – მნიშვნელობები შეირჩევა ქსელური ინჟინერის მიერ, მისამართების სქემა იერარქიულია. მესამე დონის ოქმის საუკეთესო მაგალითია ინტერნეტ პროტოკოლი (IP).
[რედაქტირება] დონე 2: მონაცემთა გადაცემის არხის დონე
მონაცემთა გადაცემის არხის დონე უზრუნევლყოფს ქსელურ ობიექტებს შორის მონაცემების ელემენტარულ გადაცემას და ფიზიკურ დონეზე მომხდარი შეცდომების აღმოჩენას და შესაძლო აღმოფხვრას. მისამართების სქემა ფიზიკურია (MAC მისამართები) რაც ნიშნავს, რომ ისინი აპარატურულ ნაწილში ფიქსირდება წარმოების დროს, სქემა წრფივია. მეორე დონის ოქმის მაგალითიებია: Ethernet, HDLC, ADCCP. შენიშნვა: IEEE 802 სტანდარტის ლოკალურ ქსელებში და ზოგიერთ არა-IEEE 802 ქსელებში, მაგალითად FDDI-ში, ეს დონე იყოფა ორად: MAC დონედ და IEEE 802.2 LLC დონედ, ამ დონეზე მუშაობენ ქსელური ხიდები და კომუტატორები. არსებობს არგუმენტი, რის მიხედვითაც ამ დონეს უწოდებენ "2.5 დონეს", რადგან თვისობრივად ის მეორე დონეს მკაცრად არ უტოლდება.
[რედაქტირება] დონე 1: ფიზიკური დონე
ფიზიკური დონე განსაზღვრავს მოწყობილობების ყველა ფიზიკურ და ელექტრულ თვისებებს. ის მოიცავს მავთულების განლაგებას, მოდებულ ძაბვებს და კლაბელის პარამეტრებს, ტალღის სიხშირეს და ა.შ. კონცენტრატორები, ქსელის დაფები ფიზიკური დონის მოწყობილობებია. ფიზიკური დონის ძირითადი ფუნქცია და დანიშნულებაა:
- ელექტრული კავშირის დამყარება და გაწყვეტა მატარებელთან.
- მრავალ მომხმარებელს შორის საკომუნიკაციო რესურსების ეფექტურად განაწილება. მაგალითად, კავშირის მოთხოვნა და დინების მართვა.
- მოდულაცია, ან ციფრული მონაცემების გადამცემ არხებში გასატარებლად გარდაქმნა. მაგალითად ეს არის სიგნალები ფიზიკურ კაბელში (როგორც მავთული, ასევე ოპტიკურ-ბოჭკოვანი) და [ეთერში.
პარალელური SCSI სალტეები მუშაობენ ასევე ამ დონეზე. ამავე დონეზეა სხვადასხვა ფიზიკური დონის Ethernet სტანდარტები; Ethernet შეიცავს ფიზიკურ დონესაც და მონაცემთა გადაცემის არხის დონესაც. ასევე ხდება სხვა ლოკალურ ქსელებში - Token ring, FDDI, და IEEE 802.11 (უმავთულო Ethernet კავშირი).
[რედაქტირება] მაგალითები
| დონე | მაგალითები | TCP/IP კრებული | SS7 | AppleTalk კრებული | OSI კრებული | IPX კრებული | SNA | UMTS | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | სახელი | ||||||||
| 7 | პროგრამული | HL7, Modbus, SIP, SSI | HTTP, SMTP, SMPP, SNMP, FTP, Telnet, NFS, NTP, RTP | ISUP, INAP, MAP, TUP, TCAP | AFP | FTAM, X.400, X.500, DAP | APPC | ||
| 6 | პრეზენტაციის | TDI, ASCII, EBCDIC, MIDI, MPEG | XDR, SSL, TLS | AFP | ISO 8823, X.226 | ||||
| 5 | სესიის | Named Pipes, NetBIOS, SAP, SDP | სესიის შესრულება TCP ოქმისთვის | ASP, ADSP, ZIP, PAP | ISO 8327, X.225 | NWLink | DLC? | ||
| 4 | ტრანსპორტის | NetBEUI, nanoTCP, nanoUDP | TCP, UDP, SCTP | ATP, NBP, AEP, RTMP | TP0, TP1, TP2, TP3, TP4, OSPF | SPX, RIP | |||
| 3 | ქსელური | NetBEUI, Q.931 | IP, ICMP, IPsec, ARP, RIP, BGP | MTP-3, SCCP | DDP | X.25 (PLP), CLNP | IPX | RRC | |
| 2 | მონაცემთა გადაცემის არხის დონე | Ethernet, 802.11 (WiFi), Token Ring, FDDI, PPP, HDLC, Q.921, Frame Relay, ATM, Fibre Channel | MTP-2 | LocalTalk, TokenTalk, EtherTalk, AppleTalk Remote Access, PPP | X.25 (LAPB), Token Bus | IEEE 802.3 კადრირება, Ethernet II კადრირება | SDLC | MAC (Media Access Control) | |
| 1 | ფიზიკური | RS-232, V.35, V.34, I.430, I.431, T1, E1, 10BASE-T, 100BASE-TX, POTS, SONET, DSL, 802.11b, 802.11g | MTP-1 | RS-232, RS-422, STP, PhoneNet | X.25 (X.21bis, EIA/TIA-232, EIA/TIA-449, EIA-530, G.703) | Twinax | PHY (ფიზიკური დონე) | ||
[რედაქტირება] ასევე შეათვალიერეთ
- DoD მოდელი
- ქსელური ოქმები
- OSI ოქმები
- კვანძი
