Xêzedema Guhertinê
Ji Wîkîpediya
Xêzedema Guhertinê sinoraka nevbara navçayê demjimêrîyê de ye, ko ji bo diyarkirin li kû roj dike dest pê bike û li kû jî dike dawî bide ye. Ewê li dor qincok 180an di Okyanûsa Mezin de ye. Li rojhelat û rojava yê wê xêzê 24 demjimêr (UTC-12 û UTC+12) cûdayî he ye.
Gerek bûna xêzedema guhertinê herî pêş de, paş Ferdinand Magellan dor dinê re zivirî şinda derket. Ew 1519an de li Spanya derket û 1521an de dîsa hata Spanya. Kingê ewna gihîştinê Spanya dema wan di gerê xwe de berisandînî û dema li spanya de ciyawazî he bû. Lê gorî wan pir baldar dem berisandi bûbû gerek tu ciyawazî tune bû ye. Ji bo dinê gindor bû, û him rojava de him jî rojhelat de mirov dikane dor dinê re bizivîre ew xêzedema girîng e. Jules Verne jî di pirtûka xweya navdar de Le tour du monde en quatre-vingts jours (80 rojan de dor dinê re zivirîn) li wê gelşe bahs dika.
[biguherîne] Cîhê Xêzedema Guhertinê
Xêzedema Guhertinê li ser Okyanûsa Mezin e. Eger mirov Okyanûsa Mezin rojava de derbaz bike, divê ku rojakê kêm bika, an jî rojhelat de derbaz bika divê ku rojakê veser bika.
Qincoka 180an derve Nîvgirava Tşuktşen, ya Rûsya ye, li ser Okyanûsa Mezin e. Lê ji bo ew wek hin derên dina Rûsya di UTC+12 de ye, ew li rojava xêzedema guhertinê dikeve.
Hin Komgiravên di Okyanûsa Mezin de bi qincoka 180an tê par ve kirin. Giravên Aleuten li herdu hêlan xêzedema guhertinê dikevin. Lê ji bo ewna bi gîşkê UTC-10 de ne, li rojhelatê xêzedema guhertinê dikeva ye. Wek wê hin Komgiravên Zelanda Nû de hat avêtina rojavaya xêzedema guhertinê
Gelek demê, dema mêtingeha Brîtanya bû, Kiribati bi xêzedema guhertinê dihat par ve kirin. Paş serxwebûn dest xwe xwist şinda, di 1995an de xêzedema guhertinê ber va rojhelat de defand û li rojavaya xêzedema guhertinê ma. Ji bo wê hin giravên Kiribati herî pêş de dest bi roj dikin. Ji bo sala 2000an girava Eiland herî pêş de piroz kirî, li wê demê şinda hat bi Girava Millennium nav kirin.
